Yıllar Boyunca Avrupa’yı Kasıp Kavuran Türk Hayranlığı Olan ‘Turquerie’ Akımının Sebebi Neydi?
Sanat, moda, mimari ve edebiyat alanlarında Avrupa’yı etkileyen Osmanlı Devleti, egzotik imajıyla neredeyse tüm dünyayı etkilemişti.
Peki bunu nasıl başardı?
Osmanlı Devleti’nin 16. yüzyılda Avrupa üzerindeki tesiri, bir hayranlık ve etkileşim devriydi.
Bu devir, Batı Avrupa’da “Turquerie Akımı” olarak bilinen bir fenomenin doğmasına bile yol açtı. Osmanlı’nın politik, kültürel ve ekonomik gücü, Avrupa’da büyük bir merak ve ilgi uyandırmış; bu da sanat, moda, mimari ve başka alanlarda kendini gösteren bir tesir alanı yaratmıştır.
Sanatın alanında, Osmanlı’nın güçlü ve çeşitli kültürel mirası, Avrupalı sanatkarları etkilemiş ve onların yapıtlarına yansımıştır. Bilhassa fotoğraf ve mimaride, Osmanlı motifleri ve kompozisyonları tanınan hâle gelmiş, Avrupalı sanatkarlar bu ögeleri yapıtlarına entegre etmişlerdi.
Osmanlı’nın varlıklı ve renkli kıyafetlerin etkisi, Avrupa’da modaya istikamet verecek kadar güçlüydü.
Bu devirde “Turkish dress” olarak bilinen ve Osmanlı kıyafetlerinden esinlenen giysiler, Avrupa’nın büyük kentlerinde yaygınlaşmıştı. Alışılmış tesiri bununla da sonlu değildi. Günlük ömrün pek çok alanında bu durum yaygınlık gösteriyordu.
Osmanlı biçimi objeler, dekorasyonlar ve eşyalar kullanılmaya başlanmış; âdeta Türk hayranlığı yaşanır olmuştu. 18. Yüzyılda Doğu’ya gitmek, bir kültürlenme evresiydi. Bu devirde Doğu’ya duyulan ilgi, özel bir hâl almıştı.
Peki bu akım nasıl ortaya çıktı?
Osmanlı Devleti’nin Balkanlarda güçlenmesi ve Avrupa ile artan ticari bağlantılar, Osmanlı kültürünün Avrupa’da popülerleşmesine yol açtı. İşte bu devirde ortaya çıkan Turquerie Akımı, Batı Avrupalılarının Osmanlı’nın gizemli ve egzotik hayat biçimine olan derin hayranlığını ve bu kültürü sanat yapıtlarından gündelik yaşama kadar pek çok alanda yansıtmasını sağladı.
Osmanlı’nın coğrafyasından Avrupa’ya taşınan eserler yalnızca ticari değil; kültürel bir alışverişi de beraberinde getirdi. Bilhassa kahve kültürü, Avrupa’da itibarlı bir içecek hâline gelmişti.
Sanatta da Turquerie’nin tesirleri görülüyordu.
Osmanlı saray ömrü, harem sahneleri ve padişah portreleri, Avrupalı ressamların ve sanatkarların yapıtlarında o periyot yer edinmişti. Osmanlı şekli mimari ise Avrupa’nın çeşitli kentlerinde görülen yeni yapılarla kendini göstermiş, bilhassa saray ve şatolarda Osmanlı esintileri dikkat çekmiştir.
Tabii bu akımın tesiri de devlet güç kaybetmeye başlayınca azalmaya başladı. 18. yüzyılın sonlarına hakikat, Osmanlı’nın toprak kayıpları ve Avrupa’daki politik değişimler, bu akımın tesirinin kademeli olarak silinmesine yol açtı.
