Yapay Zekâya Sorduk: Osmanlı, Bizans Üzere İmparatorluklar Hiç Yıkılmasaydı Dünya Nasıl Bir Yer Olurdu?

Tarih yine yazılsaydı ve bu devasa güçler günümüze kadar varlıklarını sürdürebilseydi, dünya nasıl bir yer olurdu?

Sorduğumuz sorunun karşılığı ile alternatif tarihin içine sürüklendik bile. Bakalım sizler neler düşüneceksiniz?

Roma İmparatorluğu: Üniversal Bir Düzen

Roma İmparatorluğu’nun çöküşü, Avrupa’nın tarihini derinden etkiledi. Orta Çağ’ın da karanlık devirlerine yol açtı ve modern ulus devletlerin temelleri atıldı.

Yapay zekâya nazaran Roma İmparatorluğu hiç yıkılmasaydı, Avrupa muhtemelen uzun bir barış ve istikrar periyodu yaşayacaktı. Roma hukuku ve kültürü, Batı dünyasında kozmik bir norm hâline gelecek, milletlerarası bağlar bu çerçevede düzenlenecekti.

Hatta kendisi bize Latin lisanının kozmik bir irtibat aracı olarak kalacağını ve tahminen de bugün tüm dünyanın Latin alfabesi kullanacağını da söylüyor.

Sonuç olarak, Batı dünyasında daha merkezî bir idare yapısı ve daha az çatışma olacaktı. Bu durum da bilimsel ve teknolojik ilerlemelerin hızlanmasına yol açabilir, Rönesans ve aydınlanma çağları çok daha erken bir periyotta yaşanabilirdi.

Bu kurguya nazaran Roma İmparatorluğu’nun devamı, Avrupa’daki etnik ve kültürel çeşitliliğin de farklı bir biçimde şekillenmesine neden olacaktı. Örneğin, ulusal devletler yerine, Roma İmparatorluğu’nun bölgesel idare üniteleri üzerinden yönetilen çok uluslu bir yapı ortaya çıkabilirdi.

Pers İmparatorluğu: Kültürel Bir Altın Çağ

Pers İmparatorluğu, tarihin en büyük ve en etkileyici imparatorluklarından biriydi. Ahameniş Hanedanı tarafından yönetilen Persler, geniş bir coğrafyada farklı kültürleri bir ortaya getirdiler ve hoşgörü siyasetleriyle tanındılar.

Yapay zekâya nazaran şayet Pers İmparatorluğu varlığını sürdürseydi, Orta Doğu ve Asya’nın büyük bir kısmı üzerinde kalıcı bir tesir bırakabilirdi. Bu imparatorluğun devamı, Zerdüştlük üzere inançların çok daha geniş bir coğrafyada tesirli olmasını sağlayabilirdi.

Ekonomik olarak ise Pers İmparatorluğu’nun devamı, İpek Yolu ticaretinin inançlı ve daima bir halde işlemesini sağlayarak, Doğu ve Batı ortasındaki ticaretin gelişmesine katkıda bulunabilirdi.

Ayrıca yapay zekâ, Perslerin mimarideki ve idaredeki yenilikçi yaklaşımları, bu kültürel mirasın daha geniş bir coğrafyada yayılmasına yol açabileceğini de söylüyor ve bu da Orta Doğu’nun bugünkü hâlinden çok daha farklı bir kültürel yapıya sahip olmasına neden olabilirdi.

Büyük İskender: Global Bir Helenistik Uygarlık

Büyük İskender, Pers İmparatorluğu’nu fethederek devasa bir imparatorluk kurdu fakat vefatından sonra bu imparatorluk süratle dağıldı.

Eğer İskender’in imparatorluğu onun vefatından sonra da bir ortada kalabilseydi, Helenistik kültür çok daha geniş bir alana yayılabilirdi. Bu durum, Batı ve Doğu kültürleri ortasındaki etkileşimin artmasına ve iki bölgenin birbirine daha yakın olmasına neden olabilirdi.

Diğer bir mümkünlük ise Helenistik kültürün tesiri altında bilim, ideoloji ve sanat alanlarında büyük ilerlemeler kaydedilmesi üzerine.

İskender’in başlattığı kentleşme siyasetleri, bu bölgelerde modern şehirlerin çok daha erken bir periyotta ortaya çıkmasına yol açabilirdi.

Ayrıca Batı ile Doğu ortasındaki kültürel ve ticari bağlar güçlenebilir ve bu bölgelerin ekonomik kalkınması hızlanabilirdi.

Osmanlı İmparatorluğu: Doğu ve Batı Ortasında Sonsuz Bir Köprü

Osmanlı İmparatorluğu, üç kıtada geniş bir alana hükmederek, Doğu ve Batı ortasında bir köprü misyonu gördü.

Eğer Osmanlı İmparatorluğu yıkılmasaydı, günümüz dünyasında Doğu ve Batı ortasındaki kültürel ve dinî çatışmalar daha az şiddetli olabilirdi. Osmanlılar, müsamahaya dayalı bir idare anlayışı benimseyerek, farklı din ve milletlerin bir ortada yaşayabileceğini gösterdiler.

Bu müsamaha anlayışı da günümüze kadar devam edebilir ve tahminen de bugünün küreselleşen dünyasında çok daha uyumlu bir toplumsal yapı ortaya çıkabilirdi.

Ekonomik açıdan da değerlendirmeye alan yapay zekâ, Osmanlı İmparatorluğu’nun varlığını sürdürmesi durumunda İpek Yolu ticaretinin devamlılığının sağlanacağını, Doğu ve Batı ortasındaki ekonomik münasebetlerin daha güçlü olabileceğini de söylüyor.

Osmanlı himayesinde modernizasyon süreci, sanayi ihtilalinin Osmanlı topraklarına da yayılmasını sağlayarak, bu geniş imparatorluk coğrafyasında daha dengeli bir ekonomik gelişim mümkün olabilirdi.

Moğol İmparatorluğu: Kozmik Bir İmparatorluk ve Ticaretin Altın Çağı

Moğol İmparatorluğu, tarihin en büyük kara imparatorluğuydu. Şayet Moğollar, İmparatorluklarını koruyabilselerdi, dünya üzerindeki ticaret yolları kesintisiz bir halde Moğol denetiminde kalabilirdi.

Bu durum da Asya, Avrupa ve Orta Doğu ortasındaki ticaretin ve kültürel alışverişin daha ağır ve sürekliliği olan bir biçimde devam etmesini sağlayabilirdi.

Moğol barışının (Pax Mongolica) devam etmesi ise dünyanın farklı bölgeleri ortasında daha güçlü ekonomik ve kültürel bağlantılar kurulmasına yol açabilirdi.

Moğolların İslam dünyası ve Çin ile etkileşimleri, bu kültürlerin Batı ile daha erken bir devirde kaynaşmasına sebep olabilirdi. Böylelikle teknolojik ve bilimsel ilerlemeler çok daha süratli yayılabilir, global bir medeniyetin temelleri atılabilirdi.

Çin İmparatorluğu: Teknolojik Üstünlük ve İzolasyonun Kırılması

Çin, tarih boyunca birçok yeniliğe imza atmış lakin ekseriyetle izole bir siyaset izlemiştir. Şayet Çin İmparatorluğu güçlü bir halde ayakta kalıp dışa daha açık bir siyaset benimsemiş olsaydı, dünya teknolojik gelişmelerde Çin’in liderliğinde ilerleyebilirdi.

Yapay zekâ kestirimine nazaran pusula, barut, kâğıt üzere icatlar çok daha geniş çapta ve erken bir periyotta dünyaya yayılabilirdi.

Sonuç olarak, Çin kültürü, dünya genelinde çok daha baskın bir rol oynayabilir ve günümüz dünyasında kültürel, teknolojik ve ekonomik yapılar Çin merkezli olabilirdi.

Belki de günümüzde İngilizce yerine Mandarin, dünya çapında en çok konuşulan lisan hâline gelmiş olabilirdi.

Sonuç: Global Bir Denge

Yapay zekâdan aldığımız varsayımlara nazaran natürel ki bu kurguda dünya farklı bir yerde olabilirdi. Kültürel etkileşimler daha ağır, teknolojik ilerlemeler daha hızlı ve siyasi yapı daha merkeziyetçi olabilirdi.

Ancak düşününce bu durum, tıpkı vakitte farklı bir dizi sorunu da beraberinde getirebilirdi. Güçlü imparatorlukların sürmesi, birtakım bölgelerde bağımsızlık uğraşlarının gecikmesine veya hiç başlamamasına da yol açabilirdi.

Küresel güç istikrarı, bugün olduğundan çok daha farklı bir biçimde şekillenmiş olabilirdi.

Her ne kadar tarihi yine yazamasak da tarihten aldığımız derslerle geleceği nasıl daha yeterli şekillendirebileceğimize dair niyetlerimizi tetikleyebilir.

Yapay zekâya sorduğumuz başka konularımız: