Vakit, Yer ve Sanat: Hakan Helvacıoğlu’nun Perspektifinden
Sanat ve tasarım dünyasında yılların birikimiyle yoğrulmuş bir sanatçı, iç mimar ve tasarımcıyla, Hakan Helvacıoğlu ile gerçekleştirdiğimiz söyleşi, yaratıcılık sürecinin derinliklerine inen, tarihten, yerden ve kültürden beslenen bir seyahat sunuyor. Kendi disiplinine ve bilgi birikimine sadık kalırken, teknolojiyi ve yeni medya araçlarını temkinle kucaklayan Helvacıoğlu, vaktin ötesinde, vakitsiz yerler yaratmayı hedefliyor. Sanatı ve tasarımı, hayatının bir kesimi haline getiren, motivasyonunu bu iki güçlü ögeden alan ve iç dünyasını işlerine yansıtan bu özel insan, ferdî kıssasını, yaratıcılık serüvenini ve tasarım dünyasındaki duruşunu tüm samimiyetiyle anlattı. Onunla bu seyahate çıkmak, sanatı yalnızca görmek değil, hissetmek ve yaşamak manasına geliyor.
Hakan Helvacıoğlu ile söyleşi, yalnızca bir sanatkarın iç dünyasına değil, tıpkı vakitte tarihin, kültürün ve yerin onun yapıtlarına nasıl hal verdiğine de ışık tutuyor. Türk kültürünün derinliklerinden ilham alarak, geçmişle bugünü harmanlayan ve vakitsiz dizaynlar yaratan bu sanatçı, her projesinde teknik bilgi ile sanatsal vizyonu ustalıkla bir ortaya getiriyor.
Sorularıma samimiyetle yanıt veren Hakan Helvacıoğlu ile sohbetimizi sizinle paylaşıyorum.
Eserlerinizdeki yaratıcılık sürecini nasıl tanımlarsınız? İlham geldiğinde mi çalışmaya başlarsınız yoksa disiplinli bir çalışma rutininiz mi var?
Türk kültürü ve gelenekleri, tasarımlarınıza nasıl yansıyor? Bu ögeleri nasıl işler ve yorumlarsınız?
Türk kültürünü Anadolu ve İstanbul olarak ayırmak lazım. Osmanlı devri İstanbul pazarı için Avrupa’nın her yerinden özel üretimler yapılmış, Çin, Hindistan, Japonya, İran saray için özel üretimler yapmışlar. Osmanlı lezzetini oluşturan Anadolu kültürleri üzerine bu farklı görgü ve zevklerin dokunuşu apayrı bir koleksiyon ve eşsiz bir miras bırakmış görebilene. Avrupa’ya öykünürken geçmişin birikimleri destek olmuş. Zati Anadolu binlerce yıldır katman katman uygarlıklara mesken sahipliği yapmamış mı? Bunlara sırt dönmek vefasızlık üzere gelirken, esinlenmemek de körlük üzere geliyor bana. Lakin yerlerde olduğu üzere kullanmak, mış üzere yapmak, teatral görünüp inandırıcı durmuyor. Bilhassa İstanbul’da bir yer tasarımı yapıyorsanız ve de üstüne bir de tarihi bir binaysa, sizin dekor üzere hissettirmekten kaçınmanız gerekiyor. Hakikat bir el ve gözle, dozunda bir ortaya getirmeler, yerle eşleştirmeler şık ve de uzun soluklu bir atmosfer ve tasarım yaratacaktır.
Bir sanatçı olarak kimliğiniz nasıl evrildi? Mesleğiniz boyunca nasıl bir dönüşüm yaşadınız?
Şanslı bir eğitimle sahne, dekor, kostüm ve sanat tarihi ile başlayan bir seyahat, iç mimari ve eser dizaynına evrilirken her hoşluktan ve bilgiden beslendi. Kendimi doyumsuz bir öğrenme isteğiyle destekledim daima. Yer tasarımı yaparken mimari ve tarzlardan, onun kesimi olan mobilya ve tasarım tarihinden, gerçeğe dokunmak, aslını kullanmak olarak gördüğüm antika ve vintage kesimlere yer vermeden kök salmak mümkün mü? Yapılanı incelemeden yaratmak mümkün mü? Kumaşlar, renkler, tüm ahşap yüzeyler, ince işçilikli pirinç yahut bronz menteşe, kulp ayrıntıları bizi heyecanlandırıyor mu? Halıların şiirinin, desenlerin lisanının olduğunu biliyor muyuz? Bir odaya bakarken kendinizi Vermeer’in bir yapıtındaki mavi yeşil giysili bayanı hayal ederken buldunuz mu? Pencereden giren ışık onun elindeki sepete ve yüzüne vurduğunda o ışığı istiyorum dediniz mi? Ya da en çok mutfakta geçen yemek kokulu sinemaları sevdiğinizi, romanlarda bile en çok mutfağı sevdiğinizi hissettiğinizde çeşnicibaşı oldunuz mu? Ben oldum. Bhrams’ın viyolonselinden dökülen notalarda yüzen o küçük kayığım… Hâlâ öğrenciyim ben hayatta.
Sanat mesleğinizde sizi en çok etkileyen dönüm noktaları nelerdi? Bu anlar, sanat anlayışınızı nasıl değiştirdi?
İlk büyük işim bir malikaneydi, o devirde tek başına çalışırken yürek gösterip muvaffakiyetle o işi tamamladığımda, evvel kendi beğenim sonra müşterimin beğenisi ve birinci kere bir mecmuada yayınlanması kendime olan inancımı çok yükseltmişti. Devamında daima seçici olabileceğim bir çalışma imkanına kavuştum. Bana farklı tecrübeler sağlayacak projeleri tercih etmeye çalıştım. 35 yıla yaklaşan bir çalışma sürecine baktığımda kaç idareler değişti, toplum değişti, müşteri profilleri değişti. Buna paralel biz değiştik. Beğeniler, talepler değişti, öncelikler değişti. Artık düşünüyorum da talepler yükseldikçe, ben sadeleşmişim.
Günümüzde sanatın dijitalleşmesi hakkında ne düşünüyorsunuz? Dijital araçlar ve teknolojilerle sanat yapmayı nasıl değerlendiriyorsunuz?
Görsel sanatlarda dijitalleşme bir etkileşme, gerece bağımlı kalmadan düş dünyamızın sonlarını zorlayan yaratımları hayata geçirme tekniği. Özgürlük olarak görülüyor. Lakin özgünlük açısından baktığımızda milyarlarca bilginin yani bir diğerinin fikrinin bir ortaya getirilmiş hali değil mi sonuçta. Sorgulanamayan bir iş birliği her biri.
Tasarım dünyasında da eseri yahut mekânı/mimariyi ayağa kaldırmada şekillendirmede kullanıyoruz. Bir nevi hiper realist maket gibi… Bozup parçalıyor, irdeliyoruz. Tamamlandığında da sunum için de kendi hayalimizin yönetmeni olarak en âlâ halde aktarma, etkileme usullerini kullanıyoruz. Bu kısımları büyük kolaylık.
Ancak yalnızca ana fikri ve pak seçilmiş mümkünlük komutlarını vererek o eser yahut yer dizaynının oluşmasını beklemek, çıkan olasılıklara da tasarım demek anonime seyahat bence. Artık senin olan bile sana ilişkin değil.
Renk Bilimi ve İnsan Psikolojisi üzerine tesirleri ve Sanayi Tasarımı İdaresi üzerine sertifika programlarına katıldınız. Bu tecrübenizden bahseder misiniz?
Doymayan bir öğrenci olduğumdan bahsetmiştim. Bilhassa kumaş, materyal vs. sevdiğimden kullanıcı üzerindeki tesirlerini, hakikat bir lisanının var olduğunu görmek, formüllerini çözmek bana çok cazip ve faydalı gelmişti. Her farklı rengin ruhsal olarak üzerimizdeki tesirleri sandığımızdan çok fazla. Tasarım idaresini ise eser geliştirirken ki süreç, maliyetler, üretim teknikleri ve pazarlama stratejilerini kapsıyordu. Daima derim; siz üretebiliyorsanız, ustaya üreticiye en düzgününü yaptırabilirsiniz diye. Materyale, üretim tekniklerine hâkim olmak tasarım olgunuzu, inandırıcılığınızı geliştirir. Hem renkler hem üretim prosedürlerini bilmek sizi özgürleştirir.
Tasarım uygulamalarınızda yeni medya ve teknolojileri kullanmayı düşünüyor musunuz? Dijital sanatın geleceği hakkında öngörüleriniz neler?
Aslında her yeniliğe açığız, yalnızca temkinli yaklaşıyoruz. Dizayna başlarken ve gaye görünümde özgün, bize ilişkin fikir ve öngörüden uzaklaşmadan yalnızca görsel katkı, mümkünlük arayışları yahut arşivlemek için kullanmayı yanlışsız buluyoruz.
Gelecekte gerçekleştirmeyi planladığınız projeler neler? Bu projelerde hangi bahisleri ele almayı düşünüyorsunuz?
Beni heyecanlandıracak karşıt köşe projeleri seviyorum. Kendimi tartacak ve deneyimleyebileceğim tarihi, onarım içerikli projelerin ölçeğini büyütmek niyetindeyim. Mimariyi önemsiyor ve o süreci kapsayacak projelerin içinde olmayı, katkıda bulunmayı seviyorum.
Eğer tüm kaynaklara ve vakte sahip olsaydınız, nasıl bir stant düzenlerdiniz? Bu standın teması ve gayesi ne olurdu?
Bugüne kadar dizaynını yaptığım yerlerin fotoğraf ve farklı kayıtlarının sergilendiği, moodboard ve hareketli tasarımlarımın, atölye çalışmalarından görüntülerin, üretim sürecinde hem kurgunun belgelendiği hem katkıda bulunanların yorumlarının, anlatılarının yansıtıldığı, müşterilerin o devirden bahsettikleri bir yarı kurgu yarı gerçek retrospektifimin olmasını diliyorum ilerleyen zamanlarda…
Kişisel hayatınız ile sanat mesleğiniz ortasındaki dengeyi nasıl sağlıyorsunuz? 5 Sanatın sizi nasıl şekillendirdiğini düşünüyorsunuz?
Tasarım mesleğim ki sanatla iç içe bir seyahat bu, ondan beslenerek, eğitilerek, kimi vakit ona sığınılarak geçti. Dürtüleriniz, iç sesiniz, görgü ve öykünüz onunla bir gelişiyorsa şahsî ömrünüz kalmıyor esasen. Dizayna, sanata iş olarak bakamazsınız. Aslında yol sürecinde siz yaratan odur. Tasarım sizsiniz, sanat da sizin cildiniz.
Uzun yıllar boyunca sanatta motivasyonunuzu nasıl korudunuz? Sanatla ilgili olarak sizi en çok motive eden nedir?
Akıl sıhhatimi, dünyanın kötülüklerinden bu biçimde koruyabiliyorum. İnsan kalabilmek için kendi dünyasını koruyor. Hayali yahut gerçek, ruhumuz, yeteceğimiz, bileğimiz gelişiyor, zenginleşiyor….
Kendisini daima yenileyen, öğrenmeye ve keşfetmeye açık bir ruhla, tasarım dünyasında iz bırakan bir sanatkarın, Tasarımcı/İç mimar Hakan Helvacıoğlu’nun kıssası, ilham arayan herkes için bedelli bir rehber niteliğinde.
Sohbetimizin hoş bir söyleşiye dönüşmesinden büyük bir keyif aldım.
Teşekkür ederim.
X
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar büsbütün muharrirlerinin özgün fikirleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio
