Türkiye’nin sanayi devleri belirli oldu
Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması’nın 2023 yılı sonuçları belirli oldu. 1968’den bu yana İstanbul Sanayi Odası tarafından açıklanan İSO 500 araştırmasına nazaran üretimden satışlarda en büyük kuruluş 484 milyar liralık satışlarıyla Tüpraş oldu. Tüpraş’ı 238 milyar liralık üretimden satışlarıyla Ford Otomotiv takip ederken, üçüncü sırada yaklaşık 227 milyar liralık üretimden satışlarıyla Star Rafineri yer aldı. İSO 500’de üretimden satışların 2023 yılında yüzde 42,1 artarak 4 trilyon 485 milyar liradan 6 trilyon 375 milyar liraya çıktığını belirten İSO Yönetim Kurulu Lideri Erdal Bahçıvan, “Üretimden satışlarda büyüme bir evvelki yıl yüzde 119 iken, 2023 yılında yüzde 42,1’e gerilemesinin nedenlerine baktığımızda; yavaşlayan global talep, 6 Şubat’ta gerisi gerisine yaşadığımız zelzele felaketleri ve seçimler sonrasında iktisat siyasetlerinde yaşanan değişim belirleyici rol oynadı” dedi.
İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından hazırlanan, sanayi bölümlerinin devlerini belirleyen ve 1968’den bu yana aralıksız olarak açıklanan ‘Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması’nın 2023 yılı sonuçları kamuoyu ile paylaşıldı. İSO Yönetim Kurulu Lideri Erdal Bahçıvan tarafından açıklanan ‘Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması’nda 2023 yılında üretimden satışlara nazaran en büyük kuruluş 484 milyar liralık satışlarıyla Tüpraş oldu. Bu kuruluş uzun yıllardır sürdürdüğü liderliğini 2023 yılında da korudu. 2023 yılında üretimden satışlara nazaran ikinci büyük kuruluş 238 milyar lira ile Ford Otomotiv oldu. Üçüncü sırada ise yaklaşık 227 milyar liralık üretimden satışlarıyla Star Rafineri yer aldı. İSO 500’ün birinci 10’unda yer alan şirketlerde 2022 yılına nazaran iki değişiklik oldu. Geçen yıl birinci 10’da yer almayan Mercedes-Benz ve Gramaltın Değerli Madenler birinci 10’a yükseldi.
Üretim’den satışlarda yüzde 42,1 artış görüldü
İSO 500’de üretimden satışların 2023 yılında yüzde 42,1 artarak 4 trilyon 485 milyar liradan 6 trilyon 375 milyar liraya çıktığını tabir eden Erdal Bahçıvan, “2021 ve 2022 yıllarına nazaran zayıf bir performansa işaret eden bu artışın 2022 yılının sonundan itibaren geldiğini iddia etmek sıkıntı değildi. Üretimden satışlarda büyüme bir evvelki yıl yüzde 119 iken, 2023 yılında yüzde 42,1’e gerilemesinin nedenlerine baktığımızda; yavaşlayan global talep, 6 Şubat’ta arkası arkasına yaşadığımız sarsıntı felaketleri ve seçimler sonrasında iktisat siyasetlerinde yaşanan değişim belirleyici rol oynadı. Üretimden net satışlardaki asıl dramatik imgeyi gerçek değişimlerde görüyoruz. İSO 500 Büyük kuruluşlarının üretimden satışlardaki gerçek değişimlerine baktığımızda şu sonuç dikkat çekiyor: 2023 bilgileri yıl sonu tüketici enflasyonu ile arındırıldığında, üretimden satışların 2022 yılına nazaran gerçek olarak yüzde 13,8 gerilediği görülüyor. Gerçek değişimleri hesaplarken son yıllarda daima yaptığımız üzere bu yıl da, yıl sonu TÜFE enflasyonunu kullandık. Ama öteki taraftan biliyoruz ki 2023 yılı boyunca yıllık enflasyon epey değişken bir seyir izledi. Hangi göstergeyi kullanırsak kullanalım, 2023 yılında İSO 500’ün üretimden satışları enflasyonun altında kaldı ve gerçek olarak gerileme gösterdi.” dedi. Güçlü global rekabet şartlarının tesiriyle İSO 500’ün ihracatının 2022 yılına nazaran yüzde 2,9 düşüş ile 95,1 milyar dolara gerilediğini kaydeden Bahçıvan, “2023 yılında zayıflayan global büyüme dinamiklerine karşın ülkemizin ihracatı binde 5 oranında artarak 255,4 milyar dolara ulaşmıştı. Tıpkı yılda Türkiye sanayi ihracatı ise binde 2 düşüşle 245,6 milyar dolara gerilemişti. 2023 yılında İSO 500 ve genel olarak Türkiye sanayi bölümü, ihracat pazarlarındaki sakinlikten olumsuz etkilendi” diye konuştu.
Kârlılıklarda gerçek olarak gerileme görüldü
2023 yılında İSO 500’ün satışlarının yanı sıra karlılıklarının da zayıf kaldığını lisana getiren Erdal Bahçıvan, kelamlarını şöyle sürdürdü: “2023’te İSO 500’ün faaliyet karı yüzde 39,7 artarak; 671 milyar liradan 937 milyar liraya çıktı. Buna karşılık faaliyet karlılığı oranı, 0,3 puan düşüşle yüzde 12,8’den yüzde 12,5’e geriledi. İSO 500 kuruluşlarının bir başka karlılık göstergesi olan faiz, amortisman ve vergi öncesi karı yüzde 45,5 artışla 808 milyar liradan 1 trilyon 175 milyar liraya yükseldi. Tıpkı yılda FAVÖK karlılığı oranı 0,3 puan artışla yüzde 15,4’ten yüzde 15,7’ye çıktı. Son olarak, İSO 500’deki vergi öncesi kar ve ziyan toplamının yüzde 32,9 artarak 485 milyar liradan 645 milyar liraya yükseldiğini görüyoruz. Fakat satış karlılığı oranının 0,7 puan düşüşle yüzde 9,3’ten yüzde 8,6’ya inmesi dikkat çekiyor. Tüm kar büyüklüklerindeki artışlar, 2023 yılı enflasyonunun altında kalırken, bu da gerçek olarak gerilemeye işaret etti. İSO 500’de vergi öncesi devir kar ve ziyan büyüklüğüne nazaran 2022 yılında kar eden kuruluş sayısı 442 iken, bu sayı 2023 yılında 404’e indi. Ziyan eden kuruluş sayısı da 58’den 96’ya yükseldi.
