Türk Aktivisti Harun Tulunay: Kovid-19 Günlerine Geri Dönülecek Kaygısı Yersiz
Özlem YURTÇU KARABULUT / İSTANBUL, 2022 yılındaki mpox salgını sırasında Avrupa’daki birinci ayrılan biri olarak yaşadığı deneyimlerin paylaşılmasının akabinde, DünyaSıhhat Örgütü’nün örgütünün “Farkındalık yüzü” olarak tüm dünyada bir anda gündeme gelen Türk aktivist Harun Tulunay (36), DSÖ’nün düzenlediği hafta ikinci kez küresel acil durum ilanı sonrasında, Mpox hakkında Demirören HaberAjansı’na konuştu. Kovid-19 günlerine geri dönülecek telaşının yersiz olduğunu vurgulayan Tulunay, “Hastalığım sırasında benim de klinik araştırmalarına dahil olduğum ve aktifliği kanıtlanmış bir ilaç, yüzde 95’e varan koruyuculuğu ile aşısı olan bir ihtimal. Yıllardır. HIV‘le yaşayan bir birey olarak üyeleri; HIV değil, mpox yüzünden çok büyük izdırap çektim. Kimsenin yaşamasını da istemem” dedi.
Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ), Afrika’nın birçok alanda ortaya çıkan yeni mpox salgını nedeniyle, 2022’den sonra ikinci defa, güncel hafta küresel halk sıhhati acil durumu ilan etti. Evvelki gün ise Mpox’ın 2024 dalgasında birinci sefer, Afrika dışı bir ülkede, İsveç’te bir olayın olduğu açıklandı. Olayların 17 bini tükendi, 500’den fazla mevtin gerçekleşmesiyle dünya çapında tekrar alarmına girdi. Londra’da yaşayan Türk aktivist Harun Tulunay (36), 2022’de yaklaşık 27 bini Avrupa’da olmak üzere 90 binin üzerinde hadiseye ulaştığı sırada, halk ortasında maymun çiçeği olarak bilinen Mpox virüsüyle enfekte olmuş ve yaşadıklarını toplumsal medya hesabından paylaşmasıyla bir anda dünyanın hesaplarınızdan birindesiniz. Avrupa’daki birinci sınıftan olan Tulunay, DSÖ’nün Mpox bilinçlendirme yüzü olarak milletler arası pek çok mecrada ki bilinçlendirme çalışmalarında yer aldı. 2022’deki büyüme sırasında Avrupa’daki birinci kayıtn biri olarak teşhis alan ve DSÖ’de Mpox’ın da içinde yer aldığı Politika hastalıklarında hasta yöneticisi olarak yer alan Tulunay, o gün bu yana Mpox hakkında yaşananlar Demirören Haber Ajansı’na kutlandı.
“HAYATININ 40 GÜNÜ KABUSA DÖNDÜ”
Yaklaşık 10 yıl önce İngiltere’ye yerleşen ve 2016’da HIV tanısı alan Tulunay önceki HIV ile çaba gösterdi. Çabucak HIV tedavisine başlanması sayesinde virüs yükünü sıfırlayarak hastalık bulaştırıcılığı da sıfırlandı ve HIV denetimi” kapsamında Londra’da hayatını sürdürmeye devam eden Tulunay, pandeminin birinci dalgasında Kovid’i yakaladı. 2022 Haziran tarihinde mpox teşhis ile teslim edildi. 11 günü hastanede olmak üzere, yaklaşık 40 günü kabusa dönen Tulunay, o süreçteki en ağır devirlerden biri olduğunu anlatarak “Halen DSÖ’de mpox’ın da içinde bulunduğu psikolojik hastalıklar komitesinde hasta yöneticisi olarak yer alıyorum. 2022 yılından bu yana, yani benim Mpox hasta yüzü seçildiğinden beri çok şey değişti. Bir sürü bilimsel çalışma, Bilhassa bulaşma usulleriyle ilgili, aşı ve tedaviye yönelik işlemler yapıldı. tekovirimat), hastanede yattığım süreç, çok ağır geçirdiğim için bana da verildi. Bu, hap halinde bir ilaç tedavisiydi. İlaç çalışmaya başladıktan 5-6 gün sonra yolları açamadım ve ağrım ağrım dindi” dedi.
OXFORD ÜNİVERSİTESİ’NİN ÇALIŞMASINA KATILDI
Oxford Üniversitesi’nin liderlerininde virüse aktifliğin kanıtlanması için büyük bir bilimsel çalışma başlatıldığına ve kendisi de bu çalışmaya dahil edildiğine değinen Tulunay, “Platinum Trial” isimli bu ülkede İngiltere, ABD ve diğer ülkelerin de yer aldığı, uzaktaki hasta dahil olmak üzere memleketler arası bir Bunların dönüştüğünü söyledi ve şu bilgileri verdi: “Hastanede yatarken uygulanan tedavimle ilgili bilgiler dahil edildi. Ancak benim dışımda pek çok hasta, daha çok ayakta atlatıldı, benim olmak üzere ağırlaşmadan yanan bu ilaç tedavisine verildi ve aktifliği kanıtlandı. Ayrıyeten şu anda zati Geçmişte kullanılan çiçek aşısının mpox’a tesirli olduğu biliniyor. Bu aşının uzun süreli tedavi tedavisi olarak kullanıldığı, pek çok ülkede dağıtılıyor risk grubundaki bölgelerde. İki düzine alındıktan sonra yüzde 95’e varan bir müdafaa sonucu ortaya çıktığı söylendi.
NE HIV NE COVİD-19 ONU YIKMADI
Hem mpox hem de HIV konusunda toplumda ve bilhassa Türkiye’de hala önyargıların hakim olduğunu, insanların bilimsel olarak büsbütün kusurlu görüşlere sahip olduğuna da vurgu yapan Tulunay, “Örneğin denetiminde, tedavi altında tutularak HIV, risk yaratan, çoğalması olan bir hastalık değil artık. Emin olun, Covid-19 HIV’den daha şu an. Mpox da bulunduğu formda 40 günlük bir macera var, bunun 11 günü hastanede, 2 hafta sonra tekrar konutta kaldığımda bu saatte ağrı içinde kıvrandığım bir devir. HIV ile yaşayan biri olarak, HIV ile ilgili hiçbir zaman bir sıhhat sorunu yaşamadım. Kovid’den dolayı büyük bir şey gelmedi. ki evet kimse aşı yaptırmak zorunda değil, esasen hafif atlatma ihtimali çok yüksek. mpox’dan çok ağır etkilenebilirler. Bir kişi bile sağlıklı değilse, bütün insanlar bulunabilir” dedi.
“VİRÜSLER YAŞ, CİNSİYET YA DA TOPLUMSAL STATÜ TANIMAZ”
Tulunay, virüslerin cinsiyet, yaş yahut toplumsal statü gözetmediğini kaydetti ve şöyle devam etti: “Pek çok bayan ve çocuk da bu yaşta yakalandılar. 1960-70 yılından beri de yakalanıyorlar. Herkes ancak herkes bu virüslerle karşılaşabilir. Hastaları bir ‘birey’ olarak, insan olarak algılamak gerekli. Eski bir virüs, ekseriyetle Afrika’da görülen bir virüs. Biz hiçbir zaman düşünmedik ki Afrika’da olan bir şey, gün gelir bizi de bulur. Ama ulaşımda görülüyor, seyahatlerin bu kadar çok olduğu dünyada, çok çarçabuk bu virüs bizi de bildikleri” miktarı kullandı.
“PANİK YARATMAK YERSİZ”
1960-70’li yıllarda görülen mpox virüsüyle 2022’de yaygınlaşan virüsün ve şu an yeni ortaya çıkan özelliklerin birbirinden farklı olması; Bireysel virüsün kendisini adapte etmiş hali olduğunu söyleyen Tulunay, panik yaratacak bir sürecin da devam etmediğini söyledi: “DSÖ panik kayıtları diye değil, tedbir hedefiyle bunu bize duyurdu. 2022 yılında çok hızlı bir şekilde İngiltere’de ve pek çok Avrupa’da devam ediyor. Hangi ülkelerde kapanma ya da rastgele karantina tedbirine gidildi mi? Zira sonuçta aşıyla bunun önüne geçildi ve İngiltere’de hadiseler 6 ay içinde sıfırlandı. Alınabilecek, tedavi varken, ben hiç saklanmamak üzere Kovid-19 günlerine tekrar geri dönelim. ucuz ve daha kolay” dedi.
“BİRİNCİ BASAMAK VE ACİLLERDE FARKINDALIK ARTIRILMALI”
Sadece seyahatle ilgili denetimler değil, birinci basamak ve acil sıhhat hizmetlerindeki profesyonellere mpox ile ilgili bilinçlendirme çalışmaları yaparak da tedbir toplama gerektğini kaydeden Tulunay, kelamlarını şu ikazlarla noktaladı: “Hastalar çoklukla yüksek ateşle geldikleri zamanlar, grip ya da Kovid-19 ile karıştırılabiliyor. Tabipler bunun Şuurunda olarak bu riski gösteren, bu riskin altında sınıflandırılabilen, örneğin seyahat geçmişlerini de sorgulayarak, bu kişilere mpox testi yaparak tedbir alabilirler. Test imkanlarının da yapılması gerekiyor. diye konuştu.
