TCMB’den blog yazısı: Yabancı para kredilerde son periyot eğilimler
Merkezin Güncesi’nde, “Yabancı Para Kredilerde Son Devir Eğilimler” başlıklı bir tahlile yer verildi.
Analizde, “Kredilerin gelişimi ve kompozisyonu, iç talep şartları, fiyat istikrarı ve makro finansal istikrar açısından kıymet taşımaktadır. 2018 yılı sonrası azalan yabancı para (YP) krediler son devirde artış eğilimine girmiştir. Bu artış sonrasında TCMB, sıkı para siyaseti duruşunu destekleyici ilave sıkılaşma adımları atmış ve 23 Mayıs 2024 tarihinde yatırım hariç YP kredilerde aylık yüzde 2 büyümenin aşılması durumunda mecburî karşılık tesisi uygulamasını devreye alarak YP kredilere yönelik sınırlama getirmiştir. Bu yazıda YP kredilerde son periyottaki artışın dinamikleri incelenmekte, kredi vadelerindeki gelişmeler arz/talep istikametli faktörlerle tahlil edilmektedir.” tabiri kullanıldı.
Geçen yılın ikinci yarısından itibaren başlayan mali sıkılaştırma döngüsünde TL ve YP kredi faiz oranları ortasındaki farkın açıldığı belirtilen tahlilde, “İyileşen kur beklentilerinin de katkısıyla firmaların YP cinsi kredi talebi canlanmıştır. Tıpkı devirde bankaların memleketler arası piyasalardan borçlanma şartları güzelleşmiş ve yurt dışı YP borçların bölümün toplam yükümlülükleri içindeki hissesi artmıştır. Artan sermaye ve efektif girişleri ile kapatılan TCMB taraflı swap süreçleri sonucunda bankaların YP likidite durumu güçlenmiştir. Bahse bahis arz ve talep istikametli bileşenler YP kredileri desteklemiştir.” değerlendirmesinde bulunuldu.
Kredilerin gelişiminde büyüme suratının yanı sıra vade kompozisyonunun da finansal istikrar açısından değer taşıdığı söz edilerek şu bilgiler verildi:
“Uzun vadeli krediler daha çok yatırım emelli kullanılmakta ve firmaların iş ve finansal çevrimlerden kaynaklı kredi standartlarında yaşanabilecek değişimlerden daha az etkilenmesini sağlayarak finansal istikrarı desteklemektedir. Bahse mevzu devirde ise YP kredilerdeki artışa karşın vadelerin kısaldığı dikkati çekmektedir. Bu durum, tarihi olarak yatırım ve proje finansmanı hedefiyle kullandırılan YP kredilerin son periyotta işletme sermayesi finansmanı emeliyle kullandırıldığını ima etmektedir. Bu eğilimin temel sürükleyicisini belirleyebilmek hedefiyle banka ve firma seviyesinde bir bilgi seti kullanılmıştır.
Firma talebinin denetim edildiği modelde arz taraflı faktörlere odaklanılmıştır. Sonuçlar, YP kredi meblağı ile yurt dışı YP fonlamanın hissesi ve Döviz likiditesi ortasında olumlu bir bağa işaret etmektedir. Öbür yandan, YP kredi vadesi ile yurt dışı YP fonlamanın hissesi ortasında müspet, döviz likiditesi ortasında ise negatif bir bağlantı bulunmaktadır. Öteki bir tabirle, yurt dışı YP fonlama hissesi yüksek olan bankaların daha fazla ve daha uzun vadeli YP kredi verdiği görülmektedir. Yurt dışı YP fonlama oranı 1 puan arttığında bankaların YP kredi fiyatı yüzde 0,8, vadesi yüzde 0,7 artmaktadır. Ama bir evvelki ay döviz likiditesi daha yüksek olan bankaların daha kısa vadeli olarak daha fazla YP kredi verdiği dikkati çekmektedir. Döviz likiditesi oranı 1 puan arttığında bankaların YP kredi fiyatı yüzde 3,6 artarken, vadesi yüzde 1,5 kısalmaktadır.”
Küresel likidite gelişmelerine ve sermaye akımlarına hassaslığını sınırlamak hedefiyle çekirdek dışı YP yükümlülüklerin vadesinin uzamasının ve bankaların yurt dışından daha uzun vadeli borçlanmasının daha düşük mecburî karşılık oranları ile desteklendiği belirtilen tahlilde, bulguların, zarurî karşılık uygulamasının yurt içi YP kredilerin vadesine yansıdığına ve yurt dışından daha fazla borçlanan bankaların daha fazla YP krediyi daha uzun vade ile verdiğine işaret ettiği bildirildi.
Ayrıca, sonuçların son periyotta kısalma eğiliminde olan YP kredi vadesinde bankaların döviz likiditesi kaynaklı gelişmelerin sürükleyici olduğunu ima ettiği belirtilen tahlilde, bankaların artan döviz likiditesinin, daha fazla ve daha kısa vadeli YP kredi arzına neden olduğunun görüldüğü vurgulanarak şunlar kaydedildi:
“Özetle, YP kredilerin meblağı ile yurt dışı borçlanma ve döviz likiditesi ortasında olumlu bir münasebet varken, YP kredi vadelerinin dalın güçlenen döviz likiditesiyle kısaldığı görülmektedir. Ayrıyeten firmaların artan döviz kuru riski de finansal istikrara yönelik potansiyel risk teşkil etmektedir. Bu kapsamda, YP kredilerin yatırım maksatlı ve uzun vadeli kullanımı bahse mevzu risklerin orta-uzun vadede yönetilmesi için büyük değer arz etmektedir. Mayıs ayında getirilen YP kredi düzenlemesinde iki yıldan uzun vadeli yatırım kredilerinin istisna tutulması da bu hedefe hizmet etmektedir.”
– Merkezin Güncesi
Merkezin Güncesi, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası bünyesindeki araştırmacı ve uzmanların tahlil ve yorumlarını içeren bir blog olarak kullanılıyor.
Blogda, makroekonomi ve merkez bankacılığı hususlarında yazılar ile Bankanın resmi bağlantı araçları kaynak alınarak hazırlanmış metinlere yer veriliyor.
Blogda yer verilen görüşler müelliflere ilişkin olurken, bu görüşler, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının yahut çalışanlarının görüşlerini temsil etmeyebiliyor.
