Tasarruf önlemleri ve vergi kanunu TBMM’de

TBMM Genel Heyeti’nde kamuda tasarruf önlemlerine ait düzenlemeler içeren Birtakım Kanun ve Kanun Kararında Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi görüşüldü.

Teklifin tümü üzerinde konuşan Saadet Partisi İstanbul Milletvekili Selim Temurci, vatandaşların derin ekonomik krizle uzun müddettir gayret ettiğini, bu nedenle milletin Meclis’in tasarruf ile ilgili nasıl bir kanun çıkaracağını merak ettiğini kaydetti.

Vatandaşın en fazla yoksulluk ve pahalılıktan şikayet ettiğini lisana getiren Temurci, “Kanun teklifinin münasebetinde kamuda azami bir tasarruftan, tasarrufların artırılmasından bahsediliyor. Pekala 31 unsurdan oluşan teklif içinde tasarrufla ilgili olarak kaç unsur var? Tam tamına iki buçuk unsur var. Bir tasarruf kanun teklifi görüşüyoruz lakin içinde tasarruf hususlarından tasarruf edilmiş bir kanun teklifi var. Bu mevzu hakikaten bir ironi değil, üzerinde daima birlikte düşünmemiz gereken bir mesele” dedi.

İYİ Parti Samsun Milletvekili Erhan Usta ise kanun teklifini eleştirerek, “Teklifte, tasarruf ile ilgili husus aradık ancak bir şey göremedik. Tasarrufla ilgili bir şey gösterin, milleti kandırmaya gerek yok. Teklifle kamuda ikinci maaş kaldırılmıyor, tam aksine bu durum türel hale getiriliyor. Bu teklif 10 maaşa onay veren bir kanun teklifidir. Bunu bize kabul ettiremeye çalışıyorsunuz” tabirlerini kullandı.

MHP Konya Milletvekili Mustafa Kalaycı da “Kamuda Tasarruf ve Verimlilik Paketi” ismiyle bir program açıklandığını anımsattı.

Teklifle ilgili bilgiler paylaşan Kalaycı, şöyle konuştu:

“Teklifle; kamuda yeni araç satın alınmaması ve kiralama yapılmaması, muhtaçlık fazlası ve ekonomik ömrünü tamamlamış taşıtların tasfiyesi, işçi servis hizmetinin toplu taşıma olan yerlerde kaldırılması, yeni hizmet binası alımı ve üretiminin durdurulması, yeni bina kiralanmaması, mevcut kiralamaların bir takvimle sonlandırılması, yeni işçi istihdamının emekli olanlarla sınırlandırılması, yönetim kurulu fiyatlarına hudut getirilmesi, temsil ve tanıtma ödeneklerinde yüzde 25 kesinti yapılması üzere kıymetli önlemler öngörülüyor.”

Komisyon Çarşamba günü 14.00’te toplanacak.

Vergi yasası da görüşüldü

Diğer yandan Amme Alacaklarının Tahsil Yöntemi Hakkında Kanun’da değişikliğe gidiliyor. Buna nazaran, Kamu Mali İdaresi ve Denetim Kanunu’na tabi kamu yönetimleri ile bu yönetimlere bağlı döner sermaye işletmelerince, mahkeme kararları ve icra dairelerinin ödeme yahut icra buyrukları üzerine yapılacak ödemelerde de “borcu yoktur” evrakı aranılması istikametinde Hazine ve Maliye Bakanına yetki veriliyor.

Gelir Vergisi Kanunu’nda yapılan değişiklikle Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca belirlenen kriterlere nazaran teknogirişim şirketi niteliğini haiz patronlarca hizmet erbabına bedelsiz yahut indirimli olarak verilen ve fiyat niteliğinde kabul edilen hisse senetlerinin, verildiği tarihteki rayiç kıymetinin o yıldaki bir yıllık brüt fiyat fiyatını aşmayan kısmı gelir vergisinden istisna tutulacak.

Hizmet erbabı tarafından bu formda iktisap edilen hisse senetlerinin; iktisap tarihinden itibaren 3 tam yıl içerisinde elden çıkarılması halinde istisna edilen verginin tamamı, 4 ila 6 yıl içerisinde elden çıkarılması halinde istisna edilen verginin yüzde 75’i, 7 ila 12 yıl içerisinde elden çıkarılması halinde istisna edilen verginin yüzde 25’i, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın gecikme faiziyle birlikte patrondan tahsil edilecek. Bu formda istisna nedeniyle vaktinde alınmayan vergilere ait vakit aşımı mühleti, hizmet erbabına bedelsiz yahut indirimli olarak verilen hisse senetlerinin hizmet erbabı tarafından elden çıkarıldığı tarihi takip eden takvim yılı başından itibaren başlayacak. Bu kararın uygulanmasına ait yöntem ve asılları belirlemeye Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkili olacak.

Yüzde 20’den fazla fark tespitinde mükellef izaha davet edilecek

Mükellefler nezdinde yapılacak yoklamalar sonucunda tespit edilen günlük hasılat fiyatlarının ortalaması alınarak mükelleflerin aylık ve yıllık hasılat meblağları tespit edilecek. Bu halde tespit edilen hasılat fiyatları ile mükelleflerin faaliyette bulundukları periyoda ait beyan ettikleri hasılat meblağları karşılaştırılacak ve karşılaştırma sonucu bulunan farkın yüzde 20’den fazla olması durumunda mükellefler, Vergi Adap Kanunu’nda yer alan “izaha davet müessesi” kapsamında izaha davet edilecek. Bu karar, kurumlar vergisi mükellefleri hakkında da uygulanacak. Cumhurbaşkanı bu oranı bir katına kadar artırmaya yahut sıfıra kadar indirmeye, tekrar yasal düzeyine getirmeye; Hazine ve Maliye Bakanlığı maddenin uygulanmasına ilişkin adap ve temelleri belirlemeye yetkili olacak.

Elektronik ticaret pazar yerlerinde elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarının mal yahut hizmetlerinin teminine yönelik mukavele yapılmasına yahut sipariş verilmesine imkan sağlayan aracı hizmet sağlayıcılarının ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının, ilgili kararlara nazaran faaliyette bulunan hizmet sağlayıcılarına ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına faaliyetleri münasebetiyle yaptıkları ödemeler vergi kesintisi kapsamına alınıyor.

Mal ve hizmet alanlarına ait gerçek bireylere yapılan ödemeler üzerinden Cumhurbaşkanınca belirlenen bölüm ve faaliyet bahisleri dikkate alınarak vergi tevkifatı yapılması öngörülüyor. Böylelikle vergi güvenliğinin sağlanması ve kayıt dışılığın azaltılması amaçlanıyor. Cumhurbaşkanına vergi kesintisine tabi ödemeler için faaliyet mevzuları, ödeme tipleri, kesimler, iş kümeleri ve iş nevileri prestijiyle başka ayrı yahut birlikte oran belirleme yetkisi veriliyor.

Anayasa Mahkemesinin iptal kararının münasebetleri dikkate alınarak teklifle, Vergi Tarz Kanunu’nda değişiklik yapılıyor. Buna nazaran, teminat uygulaması kapsamındaki mükelleflerden istenecek teminatın üst hududu, 10 milyon liradan fazla olmamak üzere, düzenlenmiş olan geçersiz evraklarda yer alan toplam fiyatın yüzde 10’u fiyatında olarak belirleniyor.

İstenen teminatın verilme mühleti 30 günden 60 güne çıkarılırken, yükümlülüklerini öngörülen biçimde yerine getiren mükelleflere teminatın iade edilmesi ve belirlenen şahısların teminat isteme tarihi prestijiyle tahakkuk etmiş tüm vergi borçlarından sorumlu olmamaları sağlanıyor.

Özel usulsüzlük cezaları

Vergi Adap Kanunu’nda yapılan değişiklikle tahsilat ve ödemelerin tevsik zorunluluğuna ait yetkinin kapsamı, kayıt dışı iktisatla gayret hedefiyle genişletiliyor.

Hazine ve Maliye Bakanlığının elektronik ticaretin yanı sıra internet dahil olmak üzere her türlü dijital ortamın reklam, ilan, satış ve kiralama üzere iktisadi ve ticari hedeflerle kullanıldığı hallerde vergi güvenliğini sağlaması amaçlanıyor. Buna nazaran, elektronik ticaret hizmet sağlayıcılar, diğerlerine ilişkin iktisadi ve ticari faaliyetlerin yapılmasına ortam sağlayan gerçek ve hükmî kişi aracı hizmet sağlayıcılar ile elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların yanı sıra erişim, içerik, yer ve toplumsal ağ sağlayıcılara, iktisadi ve ticari faaliyetlerine ait bildirim verme yükümlülüğü getiriliyor. Düzenlemeyle diğerlerine ilişkin iktisadi ve ticari faaliyetlerin yapılmasına ait bildirime husus bilgilerle içerik sağlayıcılar tarafından üretilen yahut sağlanan bilgilerin, aracı hizmet, elektronik ticaret aracı hizmet, erişim, yer ve/veya toplumsal ağ sağlayıcılar tarafından alınması mecburiliği getiriliyor.

Teklife nazaran değerli madenler Borsasında süreç gören değerli madenlerin değerleme süreçlerinde, değerleme ölçüsü olarak borsa rayici kullanılabilecek.

Altın, gümüş, platin ve paladyum üzere değerli madenler borsa rayici ile pahalanacak. Borsa rayici yoksa yahut borsa rayicinin muvazaalı bir halde oluştuğu anlaşılırsa değerlemeye temel bedel olarak bu rayiç yerine maliyet bedeli temel alınacak. Bu kararla değerli madenle olan senetli yahut senetsiz alacaklar ve borçlar hakkında da cari olacak. Değerli madenle olan mevduat yahut kredi kontratlarına dayanan alacaklar ve borçlar değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınacak. Değerli madenlere dayalı olarak açılan mevduat hesapları ile kredi hesaplarından kaynaklı alacak ve borçların değerleme günü değerine ircasına ait olarak mevcut uygulamadaki üzere Kanun’un “yabancı paralar”, “alacaklar” ve “borçlar” başlıklı kararları geçerli olacak.

Kanun kapsamı dışında doküman düzenleyene altı kat özel usulsüzlük cezası

Vergi ziyaı cezası, vergi dairesinin bilgisi dışında mükellefiyet tesis ettirmeksizin kayıt dışı faaliyette bulunarak vergi ziyaına sebep olunması halinde yüzde 50 artırılacak. Birebir vergi tipi ve devrine ait daha sonra yapılacak tarhiyatlar nedeniyle kesilecek vergi ziyaı cezalarına da birebir artırım kararı uygulanacak.

Vergi Yöntem Kanunu’nda “özel usulsüzlükler ve cezaları” kararında yapılan değişikliğe nazaran, bir takvim yılı içerisinde ilgili kararlar uyarınca birden fazla özel usulsüzlük cezası kesilmesi durumunda caydırıcılığı artırmak emeliyle artan ceza uygulaması getiriliyor. Öte yandan karara, mükellef kümeleri ve ilgili usulsüzlüklere yönelik cezaların yer aldığı yeni bir cetvel de ekleniyor.

Bu kapsamda yer alan kimi cezaların, her yıl yine değerleme oranında yükseltilmesinin yanı sıra meblağları tekrar belirlenerek caydırıcılığın artırılacağı öngörülüyor. Bir takvim yılı içerisinde birden fazla özel usulsüzlük cezası kesilmesi durumunda caydırıcılığı artırmak gayesiyle artan ceza uygulaması getiriliyor.

Kanun kapsamı dışında doküman düzenleyenlere 2 kat özel usulsüzlük cezası kesilecek, bu durumun yönetimin bilgisine girmeden evvel belgeyi almak zorunda olanlar yahut doküman muhteviyatı sürecin muhatapları tarafından 5 iş günü içerisinde bildirilmesi halinde ise Kanun kapsamı dışında doküman düzenleyenlere 6 kat özel usulsüzlük cezası kesilecek.

Yasada sayılan dokümanları düzenleme mecburiliği bulunanların yükümlülüklerini yerine getirmedikleri takdirde bu durumun doküman muhteviyatı sürecin muhatapları tarafından 5 iş günü içerisinde yönetime bildirilmesi halinde bu kimselere ceza kesilmeyecek; evrakları düzenlemeyen, eksik yahut aldatıcı düzenleyenlere ise özel usulsüzlük cezasının 3 katı uygulanacak.

Teklifle, öngörülen artan dengeli ceza uygulamasında uygulanacak ceza fiyatlarına ait cetvel Kanun’a ekleniyor.

Cezalar yine belirleniyor

Düzenlemeyle damga vergisi ödenmemiş kağıtları, vergi ve cezası tahsil edilmeden tasdik eden yahut örneklerini çıkarıp veren noterler ismine kesilen özel usulsüzlük cezasının her bir kağıt için alt hududu 40 Türk lirası olarak belirleniyor.

Vergi Adap Kanunu’nun ilgili kararlarına uymayanlara yönelik cezalar her yıl tekrar değerleme oranında artırılırken düzenlemeyle bu cezalar yine belirlenerek caydırıcılığının artırılması hedefleniyor.

Türkiye’nin taraf olduğu milletlerarası mutabakatların bilgi değişimi kararları kapsamında bilgi toplanmasına ait karar uyarınca getirilen zorunluluklara uymayanlara özel usulsüzlük cezası kesilecek.

Elektronik ticaretin yanı sıra internet dahil olmak üzere her türlü dijital ortamın reklam, ilan, satış ve kiralama üzere iktisadi ve ticari emellerle kullanıldığı hallerde vergi güvenliğini sağlamak gayesiyle kendisine bilgi verme yükümlülüğü getirilenlerin, bu yükümlülüklerine ait olarak bildirimde bulunmamaları yahut bildirimlerini eksik ya da aldatıcı bir biçimde yapmaları durumunda uygulanması gereken özel usulsüzlük cezası, bu mükelleflerin ekonomik ve ticari büyüklükleri ile orantılı olacak.

Tevsik mecburiliği kapsamında olup da bu zorunluluğa uymayanlara uygulanan özel usulsüzlük cezası da artırılıyor. Bu zorunluluğa uymadan ödeme yapanların, durumu 5 iş günü içerisinde yönetimin bilgisine girmeden bildirmesi durumunda ise ceza kesilmeyecek.

Mal teslimi yahut hizmet ifalarına ait tahsilatların, banka ve gibisi finans kurumları, ödeme kuruluşları yahut PTT aracılığıyla oburlarının ismi ve/veya hesabı kullanılarak yapılması durumunda her bir süreç için bu karara nazaran uygulanan cezalardan az olmamak üzere sürece bahis meblağın yüzde 10’u oranında, mal teslimi yahut hizmet ifasını yapanlarla ismine ve/veya hesabına ödeme yapılanlara başka ayrı özel usulsüzlük cezası kesilecek. Bu karar uyarınca bir takvim yılı içinde kesilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı 20 milyon lirayı geçemeyecek.

Usulsüzlük cezası üç kat uygulanacak

Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu uyarınca müsaade verilen durumlar hariç olmak üzere kredi kartı, banka kartı, ön ödemeli kart, karekod, elektronik cüzdan ve gibisi ödeme araçları kullanılmak suretiyle gerçekleştirilen tahsilatların, kendi mükellefiyeti ismine kayıtlı olmayan ödeme sistemleri yahut aygıtları aracılığıyla yapılması durumunda, tahsilatı yapan mükelleflere ve kendi ismine kayıtlı olan bu sistemleri yahut aygıtları kullandıranlara başka ayrı her bir süreç için bu karara nazaran belirlenen özel usulsüzlük cezasının 3 katı uygulanacak. Bu kapsamda bir takvim yılı içinde kesilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı 20 milyon lirayı aşamayacak.

İstenilen teminatın müddetinde verilmemesi yahut tamamlanmaması halinde teminatı vermeyenler yahut tamamlamayanlar ismine, karar kapsamında verilmesi yahut tamamlanması gereken teminat meblağı kadar özel usulsüzlük cezası kesilecek.

Vergi güvenliğinin sağlanması hedefiyle kullanılma mecburiliği getirilen aygıt ve sistemlerle nitelikleri belirlenen yahut onaylanan elektrikli, elektronik, manyetik ve gibisi aygıtlar ve sistemleri üreten, ithal eden, bu aygıtlara çeşitli hizmetler veren ödeme kaydedici aygıt üreticisi yahut ithalatçıları ile bu aygıtlara ait hizmet veren inançlı servis sağlayıcıları, bankalar, elektronik para kuruluşları, ödeme kuruluşları, şarj ağı işletme lisansı sahipleri ve elektronik defter, evrak ve kayıtların oluşturulması, imzalanması, iletilmesi ve saklanması konularından rastgele biri için hizmet verme konusunda yetkilendirilenler ile sipariş, satış, muhasebe, stok takip üzere programları kullandıran, teslim eden yahut satan mükelleflere ait olarak bunlar tarafından yapılması, yapılmaması ya da yerine getirilmesi gereken konulara muhalif davrananlara, her bir tespit için farklı ayrı olmak üzere kararda yer alan özel usulsüzlük cezasının 10 katı meblağında ceza kesilecek. Bu karar uyarınca bir takvim yılı içinde kesilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı 20 milyon lirayı geçemeyecek.

Bu karar kapsamındaki tek bir fiilin, Kanun’un ilgili kararında yer alan özel usulsüzlük cezasını gerektiren birden fazla cezayı gerektirmesi halinde, bu cezalardan en ağır olanı kesilecek.

Gelir Yönetimi Başkanlığı işçisine fazla çalışma ücreti

Teklifle vergiye istekli ahengin artırılması maksadıyla vergi aslı uzlaşma kapsamından çıkarılıyor. Vergi Yol Kanunu’nda bu kapsamdaki kararlar yürürlükten kaldırılıyor.

Gelir Yönetimi Başkanlığının olağan mesai saati haricinde ve daire dışında fiilen çalışan çalışanına, bu halde çalıştıkları her bir saat için 160 gösterge sayısının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak fiyatta fazla çalışma fiyatı ödenecek. Bu ödeme damga vergisi hariç rastgele bir vergi ve kesintiye tabi tutulmayacak. Her bir işçi için ödenebilecek fazla çalışma fiyatı ayda 50 saati ve fazla çalışma fiyatı ödenebilecek işçi sayısı ise Başkanlık taşra teşkilatı takım ve durumlarında bulunan toplam memur ve kontratlı işçi sayısının yüzde 20’sini geçemeyecek.

En düşük emekli aylığı 12 bin 500 lira

Yaşlılık, malullük, mevt aylığı ödenenlere ve hak sahiplerine 10 bin lira olarak öngörülen aylık taban ödeme meblağı 12 bin 500 liraya yükseltiliyor.

AK Parti milletvekillerinin imzasını taşıyan ve TBMM Başkanlığına sunulan Vergi Kanunları ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’ne nazaran, mevcut uzlaşma müracaatları, Vergi Yol Kanunu’nun değiştirilmeden evvelki kararlarına nazaran sonuçlandırılacak.

Ticari olmayan seyahat, cümbüş, spor üzere faaliyetlerde kullanılan deniz taşıma araçlarına yat limanlarında verilen kiralama, bakım üzere hizmetlerde KDV istisnası ve indirimi kaldırılıyor.

Birleşme, zaman ve bölünme süreçlerinde, devreden KDV ve iade hakkının 5 takvim yılı kriterine yahut zamanaşımına bağlı olmaksızın vergi incelemesi yoluyla yeni şirkete bölümüne müsaade veriliyor.

Mükelleflerin KDV beyannamelerinde yer alan indirilecek KDV meblağlarının 5 takvim yılı müddetince indirim yoluyla giderilememesi halinde, bu mühlet sonunda kayıtlardan çıkarılarak yapılacak vergi incelemesi ile gelir yahut kurumlar vergisinin tespitinde masraf olarak dikkate alınmasına imkan sağlanıyor.

Deniz ve hava taşıma araçları için liman ve hava meydanlarında yapılan hizmetler, iade hakkı tanınan istisnalardan çıkarılarak kısmi istisna kapsamına alınacak; bu istisna nedeniyle yüklenilen KDV, gelir yahut kurumlar vergisinin tespitinde masraf yahut maliyet olarak dikkate alınacak.

Mükelleflerin KDV iadelerinin hakikat bir halde yapılması ve haksız KDV iadesine sebebiyet verilmemesini teminen KDV iadelerindeki temel yol “vergi incelemesi” olarak belirleniyor.

İndirilemeyecek katma bedel vergisi, sonraki periyoda devreden katma kıymet vergisi hesabından çıkarılarak özel bir hesaba alınacak. Özel hesaba alınan sonraki periyoda devreden katma bedel vergisinin, 3 yıl içinde mükellefler tarafından yapılacak talep üzerine, Vergi Metot Kanunu’nda düzenlenen zamanaşımı mühletleri ile bağlı olmaksızın talep tarihinden itibaren bir yıl içerisinde yapılacak vergi incelemesi sonucunda, incelemenin tamamlandığı yıla ait gelir yahut kurumlar vergisinin tespitinde masraf olarak dikkate alınacak. Bu suretle talepte bulunulmayan katma paha vergisi sarfiyat yazılamayacak.

Hazine ve Maliye Bakanlığı, ilgili maddenin uygulanmasında vergi incelemesi dışında farklı yollar tespit etmeye, hususun uygulamasına ait yordam ve temelleri belirlemeye yetkili olacak.

Yabancıların zelzele yardımlarına KDV istisnası

Teklifle, yabancı devlet kurum ve kuruluşları tarafından zelzele nedeniyle yapılacak yardımlara KDV istisnası sağlanıyor.

6 Şubat 2023’te meydana gelen zelzeleler nedeniyle genel hayata tesirli afet bölgesi olarak kabul edilen yerlerde, genel bütçeli kamu yönetimleri ile yabancı devlet kurum ve kuruluşları ortasında imzalanan protokol kapsamında genel bütçeli kamu yönetimlerine bağışlanmak üzere, konut, iş yeri, okul, öğrenci yurdu, hastane, ibadethane, kültür ve sanat merkezi, kütüphane üzere taşınmazların inşasına ait yabancı devlet kurum ve kuruluşlarına 1 Ocak 2024’ten itibaren yapılan teslim ve hizmetler ile bu yerlerde genel bütçeli kamu yönetimleri ile yabancı devlet kurum ve kuruluşları ortasında imzalanan protokol kapsamında genel bütçeli kamu yönetimlerine bağışlanacak konutların yabancı devlet kurum ve kuruluşlarına teslimi, 31 Aralık 2025’e kadar katma paha vergisinden müstesna olacak.

Bu kapsamda yapılan teslim ve hizmetler nedeniyle yüklenilen vergiler, vergiye tabi süreçler üzerinden hesaplanan vergiden indirilecek. İndirim yoluyla telafi edilemeyen vergiler, Kanun kararı uyarınca istisna kapsamında süreç yapan mükellefin talebi üzerine iade edilecek.

Serbest bölgelerde faaliyet gösteren kurumların, yurt içine yaptıkları satışlardan elde edilen çıkarlara tanınan gelir ve kurumlar vergisi istisnası kaldırılıyor. Hür bölgelerde üretim faaliyetinde bulunan mükellefler, yalnızca bu bölgelerde imal ettikleri eserlerin yurt dışına satışından elde ettikleri yararlar, gelir yahut kurumlar vergisinden müstesna olacak. Düzenleme, 1 Ocak 2025’ten itibaren elde edilen çıkarlara uygulanacak.

Kısa vadeli sigorta kolları prim oranı yüzde 2,25 olarak belirleniyor

Teklifle, ulusal güvenlik kuruluşlarının ithal edeceği birtakım malların yurt içi teslimi ve ithalatında oluşan ÖTV uygulaması farklılıkları gideriliyor.

Bazı tütün mamullerinden alınan taban maktu vergi fiyatının “yüzde 20’sine kadar” olan sınırlama kaldırılacak; ünite ambalajda bulunan mamul için alınacak minimum maktu vergi fiyatı kadar maktu vergi alınabilecek.

Kısa vadeli sigorta kolları prim oranı yüzde 2,25 olarak belirleniyor; bu oranı yüzde 1,5’e kadar indirmeye, yüzde 2,5’e kadar artırmaya Cumhurbaşkanına yetki veriliyor.

Düzenlemeyle, yaşlılık, malullük, mevt aylığı ödenenlere ve hak sahiplerine evrak bazında 10 bin lira olarak öngörülen aylık taban ödeme meblağı 12 bin 500 liraya yükseltiliyor.

Teklifle, 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı sayılanlardan, birinci kez yaşlılık yahut emekli aylığı bağlananların, birebir iş yerinde toplumsal güvenlik takviye primine tabi çalışmaya devam etmeleri halinde patronlara sağlanan 5 puanlık toplumsal güvenlik takviye priminin Hazine tarafından ödenmesine ait uygulama sonlandırılıyor.

Emekli aylığı için ek ödenek belirlemeye Cumhubaşkanlığı yetkili olacak

malullük ve yaşlılık sigortasından ödenen aylıklar ve aylıklarla birlikte her ay prestijiyle yapılacak ödemeler kapsamında ortaya çıkan ödenek muhtaçlığını karşılamak gayesiyle Hazine ve Maliye Bakanlığı bütçesinin ilgili tertibine 2024 yılında ödenek eklemeye Cumhurbaşkanı yetkili olacak.

Kurumlar Vergisi Kanunu’nda yapılan değişikliğe nazaran, Türkiye’de kurulmuş olmaları kuralıyla kurumlar vergisinden istisna tutulanlardan taşınmazlara yatırım yapan fon ve iştiraklerin, ticari mal niteliğinde olanlar dahil sahip oldukları taşınmazlardan elde ettikleri çıkarların yüzde 50’sinin, elde edildiği hesap devrine ait kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken ayı izleyen ikinci ayın sonuna kadar kar hissesi olarak dağıtılması gerekecek.

Bu müddet içerisinde belirtilen orana kadar karın ortaklara dağıtılmaması durumunda istisnadan faydalanılması nedeniyle vaktinde tahakkuk ettirilmeyen vergiler zıyaa uğramış sayılacak. Bu karar, 1 Ocak 2025’ten itibaren elde edilen yararlara uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girecek.

Elektronik ticaret pazar yerlerinde elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarının mal yahut hizmetlerinin teminine yönelik kontrat yapılmasına yahut sipariş verilmesine imkan sağlayan aracı hizmet sağlayıcılarının ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının, ilgili kararlara nazaran faaliyette bulunan hizmet sağlayıcılarına ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına faaliyetleri hasebiyle yaptıkları ödemeler vergi kesintisi kapsamına alınıyor.

Mal ve hizmet alımlarına ait tam mükellef kurumlara, yapılan ödemeler üzerinden Cumhurbaşkanınca belirlenen bölüm ve faaliyet hususları dikkate alınarak vergi tevkifatı yapılacak.

Vergi kesintisine bahis ödemeleri faaliyet mevzuları ve ödeme tipleri prestijiyle, vergi kesintisine mevzu mal ve hizmetleri ise faaliyet mevzuları, bölümler, iş kümeleri, iş tipleri prestijiyle farklı ayrı yahut birlikte sıfıra kadar indirme ve kurumlar vergisi oranına kadar yükseltme konusunda Cumhurbaşkanı yetkili olacak.

Yurt içi taban kurumlar vergisi

Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanun’a nazaran gerçekleştirilen projeler ile Sıhhat Bakanlığınca Kamu Özel İş Birliği Modeli ile Tesis Yaptırılması, Yenilenmesi ve Hizmet Alınması ile Kimi Kanun ve Kanun Kararında Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun kararlarına nazaran kamu özel işbirliği modeli çerçevesinde yürütülen projelerde faaliyette bulunan kurumların yararları üzerinden yüzde 30 oranında kurumlar vergisi hesaplanacak.

Düzenlenmeyle, bu kurumların münhasıran bu faaliyetlerinden elde ettikleri çıkarlara değil, tüm faaliyet karlarına bu oran uygulanacak. Karar, bu maddelere nazaran düzenlenen mukavelelere direkt taraf olan kurumlar için geçerli olacak, taşeron kontratlarıyla alt yüklenicilerin bu kapsamda yürüttükleri faaliyetlerden elde ettikleri çıkarlarında kurumlar vergisi oranına yönelik genel kararlar geçerli olacak.

Kurumlar Vergisi Kanunu’na eklenen “yurt içi minimum kurumlar vergisi” başlıklı karara nazaran, hesaplanan kurumlar vergisi, indirim ve istisnalar düşülmeden evvelki kurum çıkarının yüzde 10’undan az olamayacak. Bu hesaplamada tam mükellef kurumlardan elde edilen iştirak çıkarları istisnası, emisyon primi kar istisnası, sahip olunan taşınmazlardan elde edilen yararlar dışında yatırım fon ve iştiraklerinin istisna yararları, risturn istisnası, finansal kiralama şirketleri ve varlık kiralama şirketleri ile yapılan “sat, geri kirala” süreçlerinden elde edilen çıkarlara uygulanan istisna, Türk Memleketler arası Gemi Sicili’ne kayıtlı gemilerin işletilmesi ve periyodundan elde edilen karlara uygulanan istisna ile teşebbüs sermayesi fonu indirimi ve muhafazalı iş yeri indirimi dikkate alınmayacak. Mikro ve küçük işletme tarifine giren kurumlar vergisi mükelleflerinin teknoloji geliştirme bölgesi kar istisnası ile tıpkı işletmelerin AR-GE ve tasarım indirimleri de hesaplamada kardan indirilecek.

Payları, Borsa İstanbul Hisse Piyasası’nda birinci sefer süreç görmek üzere en az yüzde 20 oranında halka arz edilen kurumlar, ihracat yapan kurumlar ile sanayi sicil evrakını haiz ve fiilen üretim faaliyetiyle iştigal eden kurumların münhasıran üretim faaliyetinden elde ettikleri çıkarlarına uygulanan indirimler nedeniyle ödenmeyen verginin yanı sıra düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten evvel Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından alınan teşvik evrakları kapsamındaki yatırıma katkı meblağları ile sonlu olmak üzere mükelleflerin indirimli kurumlar vergisi uygulaması nedeniyle ödemedikleri kurumlar vergisi, minimum vergi hesaplaması nedeniyle ödenmesi gereken kurumlar vergisinden düşülecek.

İlk kere faaliyete başlayan kurumlar hakkında faaliyete başlanılan hesap devrinden itibaren 3 hesap devri boyunca bu kararlar uygulanmayacak. Bu düzenlemedeki indirim ve istisnalar düşülmeden evvelki kurum yararı ibaresi, hesap periyodu sonundaki ticari bilanço karına, kanunen kabul edilmeyen masrafların eklenmesiyle bulunan meblağı söz edecek.

Söz konusu oranı, dallar, faaliyet konusu, iş kolları ya da üretim alanları prestijiyle başka ayrı yahut birlikte sıfıra kadar indirmeye yahut bir katına kadar artırmaya Cumhurbaşkanı, kararın uygulamasına ait yordam ve temelleri belirlemeye Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkili olacak.

Bu kararlar, 2025 yılı ve izleyen vergilendirme periyotlarında elde edilen yararlara, özel hesap devrine tabi olan kurumların ise 2025 takvim yılında başlayan özel hesap periyodu ve izleyen vergilendirme periyotlarında elde edilen karlarına uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girecek.

Yerel ve global minimum tamamlayıcı kurumlar vergisi

Kurumlar Vergisi Kanunu’nda yapılan değişikliğe nazaran, en son ana işletmesinin konsolide finansal tablosundaki yıllık konsolide hasılatı, gelirin raporlandığı hesap devrinden evvelki 4 hesap periyodunun en az 2’sinde 750 milyon avro karşılığı Türk lirası hududunu geçen çok uluslu işletme kümelerinin bağlı işletmelerinin ilgili hesap periyodundaki karları, “yerel ve global taban tamamlayıcı kurumlar vergisi”ne tabi tutulacak. Hesap devrinin 12 aydan farklı olması durumunda, hesaplanan konsolide hasılatın bir yıla tamamlanmasıyla tespit edilen meblağ, kelam konusu hasılat hududunun tespitinde dikkate alınacak.

Bu karar 2024 yılı ve izleyen vergilendirme devirlerinde elde edilen çıkarlara, özel hesap devrine tabi olan kurumların ise 2024 takvim yılında başlayan özel hesap periyodu ve izleyen vergilendirme periyotlarında elde edilen yararlarına uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girecek.

Yerel ve global taban tamamlayıcı kurumlar vergisi çerçevesinde Kanun’a kimi tanımlar ekleniyor, bu vergiden muaf olanlar ile bu vergiden istisna tutulan yararlar belirleniyor.

Uluslararası deniz nakliyeciliği faaliyetinden elde edilen çıkarlar ile bu faaliyetle ilişkili olarak gerçekleştirilen kimi faaliyetlerden elde edilen çıkarlar lokal ve global taban tamamlayıcı kurumlar vergisinden istisna tutulacak.

Yerel ve global minimum tamamlayıcı kurumlar vergisinden istisna edilen yararlara ait sarfiyatlar yahut istisna kapsamındaki faaliyetlerden doğan ziyanlar, istisna dışı karlardan indirim konusu yapılamayacak.

Vergi yükünün tespitinde dikkate alınan düzeltilmiş kapsanan vergilerin hesaplanması karar altına alınıyor. Çok uluslu işletme kümesinin ülkesel bazlı vergi yükü hesaplamasında, o ülkede bulunan bağlı işletmelerin hesaplanan düzeltilmiş kapsanan vergileri dikkate alınacak.

İlgili ülkenin mevzuatında kurumlar vergisi oranının taban kurumlar vergisi oranı olan yüzde 15’in altında olması durumunda, Kabul Edilebilir Finansal Muhasebe Standartları’na nazaran hesaplanan ve ertelenmiş vergi varlığı hesaplarına alınan meblağlar, minimum kurumlar vergisi oranı uygulanarak yine hesaplanacak.

Kurumlar vergisinin uygulanmadığı ülkelerdeki işletmelere, ziyanların minimum kurumlar vergisi oranıyla çarpılması sonucu tespit edilen meblağları, sonraki hesap devirlerindeki kapsanan vergilerde dikkate alabilme imkanı veriliyor.

Diğer hükümler

Teklifle, vergi yükünün farklı hesaplanacağı işletme kümelerine, ek cari devir minimum tamamlayıcı kurumlar vergisi hesaplanacağı durumlara ve kapsanan vergilerin bağlı işletmeler ortasındaki tahsisatına ait düzenlemeler de karar altına alınıyor.

İşletme bazlı çıkar yahut ziyan, işletmelerin finansal muhasebe net kar yahut ziyanına belirtilen düzeltmeler uygulanarak tespit edilecek.

Yerel ve global minimum tamamlayıcı kurumlar vergisine yönelik bir vergi güvenlik kurumu oluşturuluyor. Bu kapsamda tıpkı küme içerisindeki bağlı işletmeler ortasındaki finansman temini süreçlerinde, borç alan bağlı işletmenin bulunduğu ülkedeki vergi yükünün minimum kurumlar vergisi oranının altında olması, borç veren bağlı işletmenin bulunduğu ülkede ise vergi yükünün minimum kurumlar vergisi oranının üstünde olması yahut küme içi finansman nedeniyle oluşan faiz gelir ve masrafları dikkate alınmaksızın hesaplanan vergi yükünün minimum kurumlar vergisi oranının üstünde olması durumunda, borç alan bağlı işletme nezdinde katlanılacak ve işletme bazlı karın tespitinde sarfiyat olarak dikkate alınacak faiz sarfiyatı, borç veren bağlı işletmenin gelir olarak dikkate aldığı fiyatla sonlu olacak.

Alacaktan vazgeçme nedeniyle bağlı işletmelerin kayıtlarında gelir olarak dikkate alınan fiyatların hangi durumlarda işletme bazlı çıkar yahut zararın tespitinde dikkate alınmayacağı; nitelikli ve nitelikli olmayan vergi kredilerinin vergi yükünün tespitinde yapılacak oranlamada nasıl dikkate alınacağı belirleniyor.

Teklifle, bağlı işletmeler ortasında emsallere uygun olmayan süreçlerin nasıl düzeltileceği, ana merkez ve ona bağlı iş yeri ortasındaki kar yahut zararın yahut vergi şeffaf işletmenin yarar yahut ziyanının tahsisine yönelik düzenlemeler karar altına alınıyor.

Yerel ve global taban tamamlayıcı kurumlar vergisi oranının tespitinde ehemmiyet arz eden vergi yükünün hesaplanmasına yönelik kararlar düzenleniyor. Bu kararları uygulayan mükelleflerin, lokal ve global minimum tamamlayıcı kurumlar vergisi oranını tespit edebilmesine imkan sağlanıyor.

Küresel taban tamamlayıcı kurumlar vergisinin oranı yüzde 15 olacak.

Asgari kurumlar vergisi oranı ile bu kanuna nazaran tespit edilen oran ortasındaki fark, global taban tamamlayıcı kurumlar vergisi oranı olacak. Ülkesel bazlı vergi yükünün minimum kurumlar vergisi oranını aşması halinde ise global taban tamamlayıcı kurumlar vergisi hesaplanmayacak.

Mükellef olacak global minimum tamamlayıcı kurumların belirlenmesi, vergilendirme periyodu, beyanı, tarhı, ödenmesi, vergi matrahının hesaplanmasına ait konular belirleniyor.

Çok uluslu işletme kümelerine bağlı ve Türkiye’de yerleşik olan bağlı işletmeler ve iş iştiraklerini tanımlayan “yerel taban tamamlayıcı kurumlar”ın vergisi, vergilendirme periyodu, beyan, tarh ve ödenmesine ait kararlar de düzenleniyor.

İşletmelerin tekrar yapılandırılması uygulamasıyla gerçekleştirilen periyotlarda vergi ertelemesi müessesi uygulanacak. Bu kapsamda varlıkların ve borçların devredilmesi sonucu oluşan kar yahut ziyanlar, devreden bağlı işletmenin işletme bazlı çıkar yahut ziyanının tespitinde dikkate alınmayacak.

Teklifte, birleşme, bölünme ve hisse dönemlerinde uygulanacak yöntemlere yer veriliyor.

Özel vergileme halleri

Teklifle, Kamu İhale Kanunu’nda özel vergileme halleri de karar altına alınıyor. Buna nazaran, çok uluslu işletme kümesinin en son ana işletmesi olan şeffaf işletmenin işletme bazlı çıkarı, belirlenen durumlarda bu işletmenin mülkiyet hissesine isabet eden ölçüde azaltılacak.

Vergilemede indirilebilir kar hissesi uygulaması ve bu sistemin uygulandığı durumlarda işletme bazlı kara ait şartlar belirleniyor.

Kar dağıtımına dayalı vergileme sisteminin uygulandığı durumlarda düzeltilmiş kapsanan vergilerin hesaplanması ve bu prosedürü kullanan bağlı işletmelerin izlemeleri gereken kurallar tespit ediliyor. Yatırım işletmelerine yönelik hesaplama prosedürü konusunda düzenlemeye gidiliyor.

Söz konusu düzenlemelere ait yöntem ve asılları belirlemede Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkili olacak.

Teklifin, mahallî ve global taban tamamlayıcı kurumlar vergisine yönelik kararları, 2024 yılı ve izleyen vergilendirme devirlerinde elde edilen çıkarlara, özel hesap periyoduna tabi olan kurumların ise 2024 takvim yılında başlayan özel hesap periyodu ve izleyen vergilendirme devirlerinde elde edilen çıkarlarına uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girecek.

Geçiş hükümleri

Kurumlar Vergisi Kanunu’nda yapılacak değişiklikle, mahallî ve global minimum tamamlayıcı kurumlar vergisinin uygulamasına yönelik vergileme kurallarıyla ilgili geçiş kararları düzenleniyor. Buna nazaran, mahallî ve global minimum tamamlayıcı kurumlar vergisinin matrahında indirim konusu yapılacak maddi duran varlıkların net defter kıymetlerinin oranları ile bağlı işletmelerin çalışanlarının brüt fiyatlarının oranları 2032 hesap periyoduna kadar yıllar prestijiyle tekrar belirleniyor.

Küresel taban tamamlayıcı kurumlar vergisi beyannamesi, 2024 hesap periyodu için hesap devrinin kapandığı ayı izleyen 18. ayın son günü akşamına kadar beyan edilecek ve vergi bu tarihe kadar ödenecek, sonraki devirlerde birinci kere bu verginin kapsamına girenler için beyan ve ödeme tarafından de bu kararlar uygulanacak.

1 Ocak 2024’ten evvelki süreçler nedeniyle finansal tablolarda ertelenmiş vergi varlığı yahut yükümlülüğü olarak kayıtlara alınan fiyatlar, bu düzenlemenin uygulamasında dikkate alınacak. 30 Kasım 2021’den sonra ertelenmiş vergi varlığı olarak dikkate alınan ve ülkesel bazlı yarar ve zararın hesaplanmasına dahil edilmeyen süreçlerden kaynaklanan fiyatlar vergi yükünün tespitinde dikkate alınmayacak. Yetersiz vergilendirilen ödemeler aslı kapsamında ilgili kararlar 1 Ocak 2025’ten itibaren elde edilen yararlara uygulanacak.

Kurumlar vergisi oranının en az yüzde 20 olarak uygulandığı ülkelerde yetersiz vergilendirilen ödemeler temeli kapsamında hesaplanan vergi, 31 Aralık 2025’ten evvel başlayan (bu tarih dahil) ve 31 Aralık 2026 tarihi prestijiyle sona eren hesap devirleri ortasında sıfır olarak kabul edilecek. Belirtilen koşulları birlikte sağlayan çok uluslu işletme kümeleri, ilgili ülke için bahsi geçen kararlarda yer alan uygulamalardan rastgele birini seçebilecek.

Çıkış harcı yine değerleme ile artacak

Yurt Dışına Çıkış Harcı Hakkında Kanun ile Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’da yapılan değişiklikle, yurt dışına çıkış yapan vatandaşlardan çıkış başına alınacak harç meblağı 500 liraya yükseltiliyor.

Buna nazaran harç, her yıl bir evvelki yıla ait olarak Vergi Tarz Kanunu’nun ilgili kararları uyarınca belirlenen yine değerleme oranında artırılarak uygulanacak. Bu biçimde hesaplanan harç fiyatının 10 liraya kadarki kesirleri dikkate alınmayacak. Bu kapsamda hesaplanan harcın uygulandığı yılın Ocak ayının 10’uncu günü sonuna kadar yapılan yurt dışına çıkışlarda, bir evvelki yılın sonu prestijiyle geçerli fiyat üzerinden yapılmış harç ödemeleri için fark alınmayacak. Bu karar, düzenlemenin yayımını izleyen 10’uncu günde yürürlüğe girecek.