Tartışma Büyüdü: TBMM, Kabul Ederse Bayanlar Soyadını Tek Başına Kullanamayacak: ”Eşitliğe Aykırı”
Geçtiğimiz yıl tarihe karışan soyadı problemi tekrar gün yüzüne çıktı. Bayanlar, isterse kendi soyadını, eşininkini ya da ikisini birden kullanabiliyordu. Ancak Türk Uygar Kanunu’nda düzenlemeye gidilerek yeni bir tartışmanın ateşi fitillenmiş oldu. Mevzuya ilişkin İstanbul Barosu Lideri Avukat Filiz Saraç ve Türkiye Bayan Dernekleri Federasyonu (TKDF) Başkanı Canan Güllü Onedio’ya dikkat çeken açıklamalarda bulundu.
AYM ”eşitliğe aykırı” diyerek bayanın evlendikten sonra soyadını değiştirme zorunluluğunu kaldırmıştı. Bayanların birçoğunun sevindiği olayda berbat bir gelişme yaşandı. Türk Uygar Kanunu’nda düzenlemeye gidilecek. Bu değişikliğe nazaran bayan, evlendiğinde eşinin soyadını alacak. Bayan, evlendirme memuruna yahut daha sonra nüfus yönetimine yapacağı yazılı müracaatla eşinin soyadı önünde evvelki soyadını da kullanabilecek.
1926-2001 yılları ortasında Türkiye’de Uygar Kanuna nazaran evlenen bayan, eşinin soyadını almak zorundaydı.14 Mayıs 1994’te yapılan bir değişiklikle evli bayanlar, eski soyadlarını eşlerin soyadlarının önüne ekleyebilme hakkı kazandı. 30 yıl ortadan sonra 2023 yılında ise Resmi Gazete’de yayımlanan karara nazaran; İsteyen eşinin soyadını alacak, isteyen kendi soyadıyla devam edecek, isteyen her ikisini birden kullanabilecekti.
Ancak işler yeniden değişti ve tarihin tozlu raflarına atılan soyadı sıkıntısı yeniden karşımıza çıktı. Kamuoyunda “9. Yargı Paketi” olarak bilinen Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Adalet Komitesinde kabul edildi. Buna nazaran; ‘kadının soyadı’ düzenlemesinde yapılan değişiklik ile AYM kararına karşın bayanlar evlendikten sonra bekarlık soyadlarını tek başına kullanamayacak.
İşte bu karar sonrası yeni bir tartışmanın ateşi fitilenmiş oldu. Bir kere daha bayanlardan kazandıklar haklar ellerinden alınmak isteniyor.
Yargı Paketi, Meclis Adalet Kurulu’nda kabul edilmesi sonrası İstanbul Barosu Lideri Avukat Filiz Saraç, Onedio’ya konuştu. Lider Saraç, ”Kendi soyadını taşımak bir haktır. Erkek eş ömür uzunluğu kendi soyadını kullanıyorken, bu hakkın evlenmekle bayanın elinden alınması eşitliğe karşıttır. Anayasa Mahkemesi’nin kararını tanımayan, hukuk devleti unsurunu de hiçe sayan 9. Yargı paketindeki soyadı ile ilgili yasa teklifine TBMM’de tüm vekiller karşı çıkmalıdır ” dedi.
Uluslararası Gözü pek Bayanlar Ödülü’nün sahibi ve Türkiye Bayan Dernekleri Federasyonu (TKDF) Başkanı Canan Güllü, konuya ait Onedio’ya dikkat çeken açıklamalarda bulundu.
”İktidar Hukuku İhlal Ediyor, Yanlış Yapıyorsunuz Tasarıyı Geri Çekin”
”İktidar hukuku ihlal ediyor, yanlış yapıyorsunuz tasarıyı geri çekin” diyen Türkiye Bayan Dernekleri Federasyonu (TKDF) Başkanı Canan Güllü, sözlerine şöyle devam etti: ”Anayasa Mahkemesi’nin kararını tanımayan iktidar, Parlamento’nun da tanımamazlığını sürmesini talep ettiği için bu kanun teklifini götürdü. İktidar, hukuku ihlal ediyor. Bayan kendi soyadını kullanınca ”ailenin yapısının bozulacağı” söyleniyor. Bu kelam İstanbul Sözleşmesi’nden çekilirken de kullanıldı. Daima söylüyoruz; bu kadar şiddet, cinayet ailenin yapısını bozmuyor. Bayan, o ailenin içinde tacize, tecavüze ve şiddete uğruyor. Bunlar ailenin yapısını bozmuyor. Lakin bayan kendi soyadını almaya çalıştığında ailenin yapısı bozuluyormuş. O vakit lanet olsun bu aileye. Bu kanunsal bir hak gayretidir. İktidar, kazanılmış bir hakkın peşinde niçin koşar anlamış değilim. Şu ana kadar bütün sıkıntılarımız bitti, bayanlar kendi soyadlarını kullanmasın deniliyor. Niçin ‘aile dağılıyormuş’. Aile diye bir şey yok.”
”Medeni Kanun’daki Öbür Kazanımlar Yerinden Oynatılacak”
Başkan Canan Güllü, iktidara seslenerek, ”Biz bayanlar için dünya kadar büyük kazanılmış bir hakkı iktidar değiştirince eline geçecek. Davaları kazanan bayanlar var. Artık ne olacak kazandıkları haklara? Bayan birey olarak var. Bu bireyliğinin sonucu olarak Anayasa Mahkemesi diyor ki ‘Senin varlığını kendi soyadınla devam ettirebilme hakkını ben sana veriyorum’. Fakat bu ülkeyi yönetenler, ‘bu kararı kabul etmiyorum’ diyor. Pekala yarın sokakta birini öldüren kişi mahkemeye çıktığında ‘Ben sizin kararınızı tanımıyorum’ diyebilir. Zira iktidarın yaptığı karar tanımamazlık aslında alanda şiddetin artmasına asayişin bozulmasına neden oluyor. Bu tanımamazlığı Parlamento’ya da onaylatmak isteyor. Buradan iktidara sesleniyoruz. Yanlış yapmayın, geri çekin tasarıyı. Birlikte üzerinde düzenleme yapalım. Bayanlar soyadlarını kullansınlar. Bu kullanımdan aile bozulmaz. Bu değişikliklerle bir arada Uygar Kanun’a da gidilecek. Uygar Kanun’daki öteki kazanımlar yerinden oynatılacak. Sistem bozulmuş olacak. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olarak ve Türkiye Kadın Dernekleri Federasyonu Başkanı olarak acilen bu bahiste iktidarın tasarı üzerinde yine sivil toplum işbirliği ile çalışmasını talep ediyorum” dedi.
Soyadı değişikliği toplumsal medyada reaksiyon topladı.
