Taban fiyatı artırım için geleneksel formül tartışması yaratacak: Orta yol hesabı
Asgari fiyatının orta artırması yapılmaması, gözlerin yeni yıla çevrilmesine neden oldu. Milyonlarca personel ve işçilerin beklentileri yüksek, ancak son günlerde ortaya çıkan yeni bir programlama çizelgesi tartışmalara yol açtı. Teze kapsamında, taban fiyata yapılacak artırım oranı belirlenirken ‘orta yol programlama’ prosedürü kullanılacak. Bu formülde, gerçekleşen enflasyon ile hedeflenen enflasyon oranlarının hesabı yapılacak. Bu programlamaya göre, tabanda olmayanların miktarı artırım oranı şu biçimde öngörülüyor.
Yıl sonu yaklaştıkça tabanların mevcut olduğu bu sorunun cevabının merak edildiği biliniyor. Merkez Bankası’nın yıl sonu enflasyon tahmini yüzde 38, 2025 yılı için hedeflenen enflasyon oranı ise yüzde 14 olarak açıklandı.
ARA ARTIRIM YAPILMADI, BEKLENTİLER ARTTI
Bu yıl temmuzda taban fiyatı orta artırım yapılmadığı için, yeni yılda yapılacak artışa yönelik beklentiler arttı ve taban fiyat hesaplamaları yine gündeme geldi. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, memur ve emekli maaşlarının hedeflenen enflasyona göre düzenleneceğini açıklamıştı.
ORTA YOL FORMÜLÜNÜN SONUCU: YÜZDE 26
Asgari fiyat için kaydedilen formüllerden biri, gerçekleşen enflasyon ile hedeflenen enflasyon oranlarının saklanmasının saklanması oldu. Merkez Bankası’nın yıl sonu harcaması yüzde 38, 2025 yılı için hedeflenen enflasyon oranı ise yüzde 14. Bu iki oranın izlediğina göre minimum belirlenen, yıl boyunca maaşlarına yalnızca yüzde 26 oranında bir artırım alabilecek. “Orta yol formülü” son günlerde minimum maliyet için en çok konuşulan bahis haline geldi. Minimum maaşın 17 bin 2 TL olarak beklendiği, bu beklentinin karşılanıp karşılanmayacağı ya da tepkinin bir oran mı belirleneceği merak ediliyor. Milyonlarca minimum fiyatla çalışan, artırım oranı için geri sayarken, yeni yıl yaklaştıkça diğer programlamaların da gündeme gelmesi mümkün görünüyor.
ASGARİ FİYAT ŞUAN NE KADAR?
2022 ve 2023 yıllarında taban fiyat ocak ve temmuz dönemlerinde iki defa zamlanmıştı. Son olarak hükümet tarafından yapılan yüzde 49 artışla birlikte yeni taban fiyatı 17 bin 2 lira olarak belirlendi.
ZAM ORANI NASIL BELİRLENİYOR?
Asgari fiyat artırımı, Minimum Fiyat Tespit Komitesi tarafından belirleniyor. Süreç şu şekilde ilerliyor; toplam 15 kişiden oluşan Minimum Fiyat Tespit Kurulu, en az 10 üyenin katılımıyla toplanabilir. Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığınca üyelerden biri komisyon başkanı olarak seçilir. Kararların oylama yoluyla alındığı komitede özgürlüğün çıkması durumunda liderin bulunduğu tarafın görüşü geçerli sayılır. Birinci toplantı Bakanlıkta gerçekleştirirken komiteye sonraki toplantılarda personel ve patron birlikleri konutu barındırır. Bakanlıkta gerçekleşen son toplantıyla sonuncu karar açıklanır.
NET VE BRÜT FİYAT NE DEMEK?
Asgari fiyat ve maaş artırımı mevzuları konuşulurken net ve brüt Fiyatlar başlatılabiliyor. Çünkü patronların maaş tekliflerini brüt olarak kimileri ise net fiyat üzerinden sunabiliyor. Peki net ve brüt fiyat ne demek?
Çalışanlar; Gelir vergisi, SGK primi ve aidat sendikası halinde aylık ödemeler yapmakla meşguller. Genellikle bu fiyatlar patron tarafından maaştan kesilerek ödenir. İşte bu kesintilerin devam etmediği fiyata brüt maaş deniyor. Ödemeler yapıldıktan sonra kalan fiyat ise net maaş oluyor. Yani net maaş, çalışanların doğrudan eline geçen toplam fiyatı tanımlıyor.
