Sözcükler, Renkleri Görme Halimizi Nasıl Değiştiriyor? Birtakım Lisanlarda Farklı Renkler, Tıpkı Görülüyormuş!
Farklı lisanları konuşan ülkelerin söz çeşitliliği birbirinden çok farklı olabiliyor. Hatta buna bağlı olarak renk spektrumu bile değişebiliyor.
Mesela bizim lacivert yahut turkuaz olarak isimlendirdiğimiz renkler öbür ülkelerde tek bir renge karşılık gelebiliyor. Hatta kimi ülkede renklere dair söz bile yok! Haydi artık geilin, renkleri nasıl şekillendirdiğine daha yakından bakalım…
Dilimiz, dünyayı algılama halimizi değiştiriyor.
Dili öğrenmeye başladığımız yaşlardan itibaren hisleri, objeleri, renkleri, hülasa her şeyi sınıflara ayırmaya başlıyoruz. Her ne kadar koskoca renk spektrumunda binlerce rengi algılayabilsek de irtibatta kullandığımız kadarını sınıflandırıyoruz.
Ancak bu sınıflandırma sırf lisandan lisana değil; meslekten mesleğe yahut cinsiyetler ortası bile değişebiliyor. Örneğin bayanlar için nar çiçeği, gül pembesi, açık pembe, çingene pembesi, koyu pembe üzere renk tonları varken erkekler bu renklerin hepsine pembe diyebiliyor. Yeniden misal biçimde ressamların yahut modacıların, öteki mesleklerdeki insanlara nazaran renk sınıflandırması çok daha ayrıntılı olabiliyor.
Farklı lisanları konuşan ülkelerin renk sınıflandırması birbirinden bambaşka.
Papua Yeni Gine’de konuşulan Dani lisanı yahut Liberya ve Sierra Leone’de konuşulan Bassa lisanında renkler için koyu ve açık olmak üzere sırf iki sözcük yer alıyor. Koyu için kullanılan sözcük “soğuk” manasına gelirken açık sözcüğü “sıcak” manasına geliyor.
Biraz daha arttıralım. Avustralya’nın kuzeyinde yaşayan Warlpiri halkının konuştuğu lisanda renk manasına gelen bir söz bile yok. Renkleri; kullanım emeli, fizikî duyu yahut biçimi tanım eden sözcüklerle açıklıyorlar.
Kullanılan sözler, o toplumun ve kültürlerinin gereksinimlerine nazaran şekilleniyor. İrtibatlarında renkleri kullanmalarına gerek olmuyorsa lisanda de o sözcükler yer almıyor. Bu da lisan dediğimiz olgunun yaşayan bir varlık olduğunu gözler önüne seriyor.
Farklı renkler için tıpkı kelimeyi kullanan beşerler bir müddet sonra bu renkleri daha yakın görmeye başlıyor.
Bizim ve Yunanca konuşan insanların lacivert (koyu mavi) olarak tabir ettiği renk, koyu mavi için başka bir söze sahip olmayan insanların gözünde mavi rengine daha yakın olabiliyor. Üstelik bu durum sırf renkler için geçerli değil. Lisanların farklılığı, algımızı ömrün her alanında etkileyebiliyor.
