Sesler Kısılsın, Kelamlar Yutulsun (!)
İmdat diyemeyenlerin çığlığı, “şiddet”; yolunu kaybetmiş bir ruhun seçtiği çıkış yolu. Öteki bir çıkış yolu bulamamışların ise “ben buradayım” deme formudur. Göz gerisi edilen bir isyan biçimidir şiddet…
Günümüzde, toplumun birçok kısmında varlığını devam ettiren, karmaşık bir olgudur.
Bu karmaşıklığı anlamak için şiddetin yalnızca fizikî bir patlama olmadığını birebir vakitte zihinsel bir fırtına olduğunu kavramak gerekiyor. İnsan zihnini ele geçiren, görünmeyen bir fırtına, şiddetin karanlıklarını aydınlatan bir gölge yaratır. Bu karanlığı oluşturan ruhsal faktörler, kırık bir camdan sızılan ışık üzeredir.
İnsanların şiddete yönlenmesine neden olan en güçlü hislerden biri öfkedir. Engellenme ve mahrumluk ise bu duyguya sebep olmakla birlikte saldırgan davranışlara gerekli tabanı hazırlamaktadır.
Geçmişin izleri, duygusal yansıları denetim etmeyi zorlaştırır ve şiddeti teşvik eder. Çocukluk devrinde kişiliği şekillendiren yakın ilgiler içinde bulunan beşerlerle kurulan alakaların içeriğinde maruz kalınan ihmal yahut şiddet, bireyin davranış biçimine şekil verir. Bireyin sevgi, inanç ve kabul üzere temel duygusal muhtaçlıklarının karşılanmaması durumunda bireyde duygusal mahrumluk gelişmesi kaçınılmazdır. Bu bireylerin, öfke idaresinde ve bağlantı hünerlerinde zorluk yaşamalarının yanı sıra empati eksikliği, bağlanma sorunları ve kendine yönelik öfke hislerini geliştirmeleri de mümkündür.
Bu durumlar bireyin tecrübelerinin travmatikliği üzere faktörlere bağlı olarak farklılık gösterebilmekle birlikte bireyin hayatındaki bağlarında tatmin olamamasına ve sonucunda da şiddet üzere davranışlara yönelmesine taban hazırlar. Şiddet- agresyon eğiliminde duygusal yoksunluğun kıymeti kaçınılmazdır ancak eşlik eden öbür faktörler de vardı.
Bobo Doll deneyini duydunuz mu?
Bandura toplumsal öğrenme kuramının ışığında gerçekleşen toplumsal etrafın, toplumsal davranışlar üzerindeki tesirini incelemek istemiş ve toplumsal öğrenme ve saldırganlık üzerine bir deney gerçekleştirmiştir.
Bu deney için çocuklardan oluşan iki küme oluşturmuş olup; birinci kümeye, Bobo ismi verilen bebeğe saldırgan davranışlarda bulunan bir yetişkinin olduğu görüntü izletilmiştir. İkinci kümeye izletilen görüntüde ise yetişkin, Bobo ile agresif olmayan biçimde oynamıştır. Şiddet uygulayan görüntüyü izleyen kümedeki çocukların saldırgan davranışlarında artış gözlemlenmiş olup öğrendikleri davranışları Bobo bebeğin üzerinde taklit yoluyla denedikleri görülmüş. Bu deney öğrenmenin saldırgan davranış üzerindeki tesirini gösteren bir örnektir.
Bireyin birinci toplumsal etrafı ailesidir. Bu nedenle ailede gözlemlediği davranışların kıymeti yadsınamaz.
Buna ek olarak günümüzde tesiri göz arkası edilemeyecek olan başka faktörler ise toplumsal medya ve televizyondur. Çocuğun küçük yaştan itibaren medyanın dayattığı bu şiddet içerikli görüntülere, oyunlara ve sahnelere maruz kalması, bu davranışları öğrenmesine yol açacaktır. Bu nedenle çocukları sağlıklı toplumsal etkileşimlere teşvik etmenin kıymetini ve olumlu rol modellerinin, ebeveynlerin karakterlerinin, davranışlarının kıymeti büyüktür. Ebeveynler şiddete karşı en kıymetli gözetici faktör ya da şiddetin ana üreme alanı olabilir. Pekala ya ebeveynlerin mirası olabilir mi şiddet?
Bireyin iç dünyasını şekillendiren ‘şiddet eğilimi’ genetik mirasın tesirlerini taşıyor. Genetik faktörlerin öfke seviyesini etkilediği, aile ağaçlarında dolaşıp, misal ritimde devam ettiğini gösteren araştırmalar vardır. Genlerin yarattığı ‘şiddet yatkınlığı’ ve çevresel faktörler ortasında değerli bir etkileşim vardır. Şiddete katkıda bulunan biyolojik faktörler ortasında doğum öncesi tecrübeler de yer almaktadır.
Bu tecrübeler, annenin alkol, husus bağımlılığı üzere durumlarını kapsar. Alkol ve husus bağımlılığının, bağımlı bireyde duygusal denetim zayıflığına, zihinsel ve bağlantı meselelerine neden olduğunu, ek olarak beyin kimyasında bozulmalar yaşattığını gösteren araştırmalar vardır. Bağımlı ve gebe bir annede gerçekleşen bu bozulmaların bebeği etkilemesi ise kaçınılamazdır.
Bu bağımlılıklara maruz kalan bebekler, duygusal ve davranışsal sıkıntılar yaşama eğilimindedir. Anne karnında başlayan bu süreç, çocuğun başa çıkma düzeneklerini etkilemekle bir arada çeşitli ruhsal meselelere neden olabilmektedir. Depresyon, anksiyete ve antisosyal kişilik bozukluğu üzere ruhsal hastalıklar, kişinin duygusal istikrarını kaybetmesine neden olabilir. Tüm bu risk faktörleri saldırganlık hikayesini yazmaya daha anne karnındayken başlar.
Sonuç olarak şiddetin kökenleri, insan zihninin derinliklerinde saklanan karmaşık dinamiklere dayanmaktadır.
Birçok faktörün birbiriyle etkileşiminin karmaşık fotoğrafını ortaya çıkarır.
Birçok faktörden etkilendiğini gördüğümüz şiddeti, sırf görünürde gerçekleşen bir olay olarak görmek yerine, tüm bu faktörleri anlamak, temel nedenlerini öğrenerek önlemeye çalışmak demektir. Her insanın içsel seyahati empatiyle ve dayanakla güçlenir, böylelikle şiddetin yerine öbür hisler konulabilir. Gerçek dönüşüm, her bireyin içsel labirentleri anlamaktan geçmektedir. Bu nedenle gelin, sesleri kısıp sözleri yükseltelim…
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar külliyen müelliflerinin özgün niyetleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio
