Rotavirus aşısı

• Çocukluk periyodu ishallerinin büyük kısmı viral etkenlere bağlı olarak gelişir. Beş yaş altı çocuklarda hastane yatışı gerektiren ishallerin en sık etkeni rotavirustur.
• Etken; enfekte olmuş kişinin elleriyle bireyden bireye, yüzeyler aracılığıyla yahut enfekte besinlerin tüketilmesi ile bulaşır. Ateş, sulu ishal, kusma ve karın ağrısı ile seyreder. Kimi durumlarda sıvı kaybı çok bariz olur ve hastaneye yatırılarak damar yolu ile sıvı verilmesi gerekebilir.
• Bu enfeksiyondan korunmak için ellerin sık sık sabunlu su ile yıkanması ve yüzeylerin sık paklığı değerli yollar olsa da, rotavirus ishalinden kesin korunma yolu aşıdır.
• Çok sayıda çalışma, aşının rotavirüs ishalini yaklaşık %70 oranında, şiddetli ve hastane yatışı gerektiren ishal riskini ise %90 oranında azalttığına işaret ediyor. Bu tesir, aşının yapıldığı birinci dönem daha bariz oluyor ve ikinci dönemde da azalarak devam ediyor.
• Ülkemizde rotavirus aşılaması şimdi ulusal aşılama takviminde yer almıyor lakin aşı ülkemizde de 2006 yılından beri ruhsatlı ve inançla uygulanıyor.
• Ülkemizde mevcut 2 adet rotavirus aşısı var. Birincisi, aşının 1 alt tipine karşı antijen içeriyor. İkincisi ise 5 alt tipe karşı antijen içeriyor. Her iki aşı da kâfi ve benzeri derecede tesirli ve emniyetli.
• Rotavirus aşısı ağızdan içiriliyor. Birinci aşı 3 doz, ikinci aşı ise 2 doz olarak uygulanıyor. Aşılamaya en erken 6, en geç 14 hafta 6 günlükken başlanılması ve dozlar ortası en az 4 hafta olması gerekiyor. Aşılamanın en geç 24. haftalık olduğunda bitirilmesi gerekiyor.
• Klasik olarak; bir antijen içeren aşının 2. ve 4. aylarda; beş antijen içeren aşının ise 2.,4. ve 6.aylarda uygulanması öneriliyor.
• Aşılama prematür bebeklerde de yapılabiliyor (en erken 6 haftalık, en geç 14 hafta 6 günlükken başlamak gerekiyor) fakat virus dışkı ile atıldığı için yenidoğan ağır ünitesinde yatmakta olan başka bebekleri korumak için aşının hastaneden taburcu olurken yahut taburculuk sonrası yapılması gerekiyor.
• Aşıya bağlı yan tesirler sıklıkla çok hafif ve sıklıkla aşı sonrası birkaç saat-gün devam edebilen huzursuzluk, ağlama, hafif ishal, kusma ve beslenmede azalma formunda görülür. Aşı sonrası bağırsak düğümlenmesi (intussepsiyon) riski çok düşük ve sıklığı 1-5/100,000 olarak bildiriliyor. Ayrıyeten rotavirüs dahil birçok ishal etkeninin de intussepsiyona yol açabileceğini bilmekte yarar var. Bu yüzden aşının küçük çocuklarda intussepsiyon riskini artırdığını söylemek mümkün değil.
• Aşıdan evvel yahut sonra beslenmeye orta verilmesine gerek bulunmuyor. Ayrıyeten aşı sonrası kusan bebeklerde doz tekrarı da önerilmiyor zira aşının ağız mukozasına temas etmiş olması kâfi görülüyor.

Doç Dr. Nisa Eda Çullas İlarslan

Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı