Kırgız Bayanları Örgülü Saçlarında Ziynet Takıları Kullanmaya Devam Ediyor
Kırgız bayanları, “eleçek” isimli başlık ve örgülü saçlarının uçlarına ziynet aksesuarları takma geleneğini yaşatmaya devam ediyor.
Kırgız bayanının hem toplumsal hem de ekonomik açıdan simgeleyen ve “eleçek” olarak sınırlı klasik gösterişli geçmişi, kıyafetinin tamamlayıcı süsü olarak kullanılıyor.
Kadınlar, eleçek liderliğinin yanı sıra bilhassa bayramlarda ve misafirlikte, “saç uçtuk” olarak isimlendirilen, örgülü saçlarının uçlarına ziynet aksesuarları takma geleneğini sürdürüyor.
Eleçek, doğumda kundak, vefatta kefen olarak kullanıldıdu
Kırgızistan’ın Celalabad Bölgesi’ndeki Toktogul ilçesinde yaşayan emekli öğretmen İrina Tokontayeva, Kırgız bayanın baş giysisi “eleçek”i kültürel miras olarak gelecek nesillere aktarıyor.
Tokontayeva, Kırgız halkında baş çoğunluğunun değerli olduğunu belirterek, “Eleçek, geçmişi olan bir bayan baş giysisidir. Evvelce doğumda kundak, vefatta kefen, sporda beslenme bezi olarak da kullanıldı.” dedi.
Kırgız’ın şekilli uzun yıllar sürdürdüğü göçebe hayatı ve göçebeliğin zorluklarını anlatan Tokontayeva, eleçeğin hayatındakilere ait olduğunu söyledi:
“Eskiden bayanlar, uzunluğunda 18-20 metreyi bulan ince bir kumaş kullanarak başlarını örterlerdi. Bu başörtünün dört uygun mevsime sahip olması gerekiyordu. Yayla göçü sırasında bir gebe bayanın olduğu dünyada meydana gelende başındaki eleçeği çözer, kundak çalıştırırdı. ‘İyilikle kötü yan yana yürür’ diye kelam vardır. Her an onun hazır olması gerekiyordu. Göç sırasında birisi vefat ederse başındaki eleçek bölümü kefen yapıldı, yaralanma olursa bezi olarak kullanıldı.”
“Geleneksel kıyafetleri giyerek örnek olmaya efor gösteriyorum”
Yaşadığı bölgede bayan kolları başkanlığını da yürüten Tokontayeva, günümüzde eleçeğin bayramlarında ve misafirlikte giyildiğini belirterek, “Geleneksel kıyafetleri giyerek gelecek kuşaklarımıza örnek olmaya efor gösteriyorum.” diye konuştu.
Kadının giysisinin imanı, terbiyesi ve geleneklerine bağlılığı kadar değerli olduğunu söz eden Tokontayeva, “Biz Manas kahramanının nesilleriyiz. Analarımız, bilim olmadığı devirlerde yaşanan hayat deneyimiyle ömürlerini sürdürdüler. Analarımızdan kalan kıyafetleri korumalıyız.” oranları kullanıldı.
Geleneksel ziynet takılar Omurga yamukluğunu engelliyor
Eleçek ve örgülü saçlarının uçlarında ziynet takılar kullanan, Batken Bölgesi’ndeki Kadamcai ilçesinde sakinlerinden Bibihatice Mamutova da örgülü saçlarının uçlarına kalıcı anılarının kıymetini anlattı.
Mamutova, ileri yaştaki bayanların saç örgüsünün ucuna taktığı ziynet eşyalara “saç uçtuk” ismi verildiğini ve bunların Kırgız bayanlarının en hoş takılarından olduğunu belirtti.
“Eskiden bayanlar düzgün yürüyebilmek için bu kullanırlardı. Zira bu planının tartısı bir kilograma yakın.” diyen Mamutova, bu zarif süs eşyalarının gümüş yahut sonraki bedelli taşlardan hazırlandığını aktardı.
Mamutova, bu ziynet eşyalarının omurga yamukluğuna karşı olduğunu, bir metrelik örgülerin uçlarına yayılan takıların, tartısı nedeniyle omurganın ve boynun dik durmasını sağladığını kelamlarına ekledi.
