Hangi Bağlanma Tarzı Sensin?
Zor vakitler olur
Nasıl çıkarsan içinden
Omurgan o denli şekillenir
Beni sorarsanız
Bazen cennet yeri
Bazen cehennemin dibi
Evim üzere, meskenim gibi…
Şarkıdaki dizeler hayat akışını ne hoş anlatır.
Hayatın içinde bizi zorlayan, canımıza okuyan, hayallerimizi uğurladığımız, içimizi burkan ne çok an var düşününce. Bir o kadar da müzikteki üzere: “Cennet yeri”.
İkisi de konutumuz üzere.
Zor anlarda nasıl yansılar veriyoruz? Bu neye nazaran şekilleniyor?
Gelen darbeye nazaran mi? Maçın kaçıncı dakikasında, kimden geldiğine nazaran mi?
Ya da psikologlardan çok sık duyduğunuz üzere:
‘Gelin çocukluğunuza inelim’ :)
Zannediyorum birinci dayanıklılık tecrübemizi annemizin karnından çıkarken veriyoruz. Annenin yanında ya da kucağında kendini inançta hisseden bebek, annesi ortadan kaybolduğunda ayrılma derdi yaşıyor.
Durun…Baştan alalım!
Amerikalı psikolog Mary Ainsworth, bundan yıllaaar evvel John Bowlby’nin geliştirdiği bağlanma tarzlarını çalışmış.
John Bowlby, bağlanma teorisinin kurucusu olarak biliniyor ancak Ainsworth, teoriyi geliştirmiş ve araştırmalarla desteklemiş.
Ainsworth, bağlanma tarzlarını tanımlamak için ‘Yabancı Ortam Deneyi’ni kullanarak bebeklerin ve küçük çocukların bağlanma davranışlarını incelemiş. Aslında her birimiz ebeveynimizle olan münasebetlerimize bağlı olarak bir bağlanma tarzı geliştiriyoruz. Partnerinizin ve kendi bağlanma tarzınızı belirlemeniz yetişkinlik periyodunda ilgilerde yaşadığınız zorlukları anlamlandırmanızı sağlar.
O vakit gelin bağlanma tarzlarına bir göz atalım:
Yapılan Deney, 12-18 aylık bebekler ve anneleri üzerinde gerçekleştiriliyor.
Deneyin temel maksadı, bebeklerin anneleriyle olan bağlanma tarzlarını güvenli/ inançsız (kaçıngan bağlanma, dertli bağlanma, sistemsiz bağlanma) belirlemektir.
Bu deneyde bebeklerin annelerinden ayrıldığında ve geri döndüğünde verdikleri yansılar dikkatle gözlemlenir.
Deneyde birinci olarak anne ve bebek oyuncaklarla dolu bir odaya girerler. Bir mühlet sonra odaya bebeğin birinci defa gördüğü bir yabancı girer. Birkaç dakika geçtikten sonra anne, bebeği yabancı ile yalnız bırakarak odadan çıkar.
Bu deney ile bebeğin anne odadan çıktıktan ve girdikten sonraki davranışlarını gözlemlemek, bu davranışları bağlanma kuramı etrafında incelemek amaçlanmıştır.
Güvenli bağlanan çocuklar, anneleri odadayken rahat ve inançta hissederler.
Odayı keşfetmeye istekli olurlar ve oyuncaklarla oynamaya başlarlar ama annelerinin varlığını denetim eder, onunla sistemli olarak temas kurarlar. Anne, bu çocuklar için inançlı bir üs üzere fonksiyon görür.
Anne odadan ayrıldığında, inançlı bağlanan çocuklar ekseriyetle üzülür yahut huzursuz olurlar. Bu reaksiyon, çocuğun anneye olan bağlılığını gösterir.
Anne odaya geri döndüğünde, inançlı bağlanan çocuklar annelerini tekrar gördüklerinde çarçabuk sakinleşirler. Anne ile fizikî temas kurar, kucağa alınmak isteyebilir ve eski huzurlarına kavuşurlar. Bu çocuklar, annenin geri döneceğine dair inanca sahiptir ve annelerinin varlığı onları süratlice rahatlatır.
Güvenli bağlanan çocukların ebeveynleri ekseriyetle çocukları ile daha çok vakit geçirir ve öteki bağlanma tarzlarındaki ebeveynlere kıyasla çocuğun gereksinimlerine daha süratli ve tatmin edici karşılıklar verirler.
Bu çocuklar yetişkin olduklarında diğerleriyle derin ve manalı ilgiler kurabilirler. Hem duygusal hem de fizikî yakınlıktan keyif alır, bağlılık konusunda tasa duymazlar. Hem kendi ayakları üzerinde durabilir hem de gerektiğinde yardıma gereksinim duyduklarında bunu kabul edebilirler.
Kendilerini pahalı ve sevilebilir hissederler. Bu da onlara bağlantılarında itimat verir. Öbür insanların duygusal gereksinimlerine karşı hassaslardır ve empati yetenekleri gelişmiştir. İlgilerde anlayışlı ve destekleyicidirler. Sağlıklı hudutlar koyabilirler. Ne çok bağımlıdırlar ne de çok mesafeli… İstikrarlı bir bağlılık gösterirler.
Gelelim ıssız adam olarak bilinen bağlanma stiline😊
Kaçıngan bağlanan çocuklar, anneleri odadayken bile anneye karşı fazla ilgi göstermezler. Odada dolaşıp oyuncaklarla oynarlar, lakin anneye çok az başvururlar yahut hiç başvurmazlar. Anne, onlar için ‘güvenli üs’ üzere görünmez.
Anne odadan ayrıldığında, kaçıngan bağlanan çocuklar ekseriyetle çok az reaksiyon verir yahut hiç üzülmezler. Ayrılıktan ötürü bariz bir zahmet yaşamazlar.
Anne odaya geri döndüğünde ise annelerine karşı ya ilgisiz kalır ya da onu görmezden gelirler. Annenin geri dönüşü, bu çocuklarda rahatlatıcı bir tesir yaratmaz. Çoklukla fizikî temas kurmazlar yahut kucaklanmak istemezler.
Kaçıngan bağlanma tarzına sahip çocuklar, duygusal gereksinimlerinin karşılanmadığını ya da reddedilmeyi deneyimledikleri için ebeveynlerinden duygusal gereksinimlerini talep etmekten vazgeçerler.
Bu bağlanma tarzına sahip yetişkinler, diğerlerine güvenmekte zorlanırlar ve içgüdüsel olarak “Bağlanmazsam, ziyan da görmem.” stilinde bir içgörüye sahiptir.
Yakın münasebetlerde denetimi kaybetmekten yahut incinmekten korktukları için duygusal bağlardan kaçınabilirler. Bu sebepten alakalarda araya kıymet verirler. Ekseriyetle kendilerini bağımsız ve kendi başlarına kâfi olarak görürler.
Duygusal gereksinimlerini tabir etmekte zorlandıkları için kendilerini gizleme eğilimindedirler, bu da çoklukla partneri tarafından duygusal yetersizlik yahut ilgisizlik olarak algılanabilir.
Bu bireyler, bağımsızlıklarına büyük kıymet verirler ve diğerlerine olan muhtaçlıklarını minimumda tutma eğilimindedirler. Birden fazla vakit, dayanak yahut yardım istemekten kaçınırlar.
Kaygılı bağlanma tarzındaki çocukların ise anneye duyduğu itimat tutarsızdır.
Anneleri odadayken bile huzursuz olabilirler ve odadaki oyuncaklarla oynamaktan çok annelerine yakın durmaya çalışırlar. Daima olarak annenin varlığına muhtaçlık duyarlar ve anneden ayrılmak istemezler. Bu çocuklar, anneleriyle etkileşimde tutarsız bir davranış sergileyebilir; bir yandan annelerine yakın olmak isterken, başka yandan da öfke ya da direnç gösterebilirler.
Anne odadan ayrıldığında, korkulu bağlanan çocuklar ekseriyetle huzursuz olur ve ağır bir formda ağlarlar. Annenin geri dönmeyeceğinden korkarlar, bu yüzden ayrılık onlar için çok derecede gerilimli olur.
Anne odaya geri döndüğünde, korkulu bağlanan çocuklar hem annelerini tekrar görmekten memnun olur hem de öfkeli yahut dirençli davranışlar sergileyebilirler. Annenin kucağına alınmak isterler, lakin bu onları çabucak sakinleştirmez. Çocuk, anne geri döndüğünde bile hâlâ tedirgindir ve basitçe rahatlamaz.
Kaygılı bağlanma, annenin reaksiyonlarının tutarsız olduğu, bazen sıcak ve hassas, bazen ise ihmalci olduğu durumlarda gelişebilir.
Kaygılı bağlanan çocuklar yetişkin olduklarında, çoklukla romantik münasebetlerde çok bağlılık ve bağımlılık gösterebilirler. Bağlantılarında terk edilme yahut reddedilme korkusu yaşarlar. Vakit zaman bu kaygılarını yönetmekte zorlanabilir ve daima olarak partnerlerinin kendilerine olan bağlılıklarını test edebilirler.
Başka bir bağlanma tarzında olan şahıslar için küçük üzere görünen sıkıntılar yahut belirsizlikler karşısında çok duygusal reaksiyonlar verebilirler.
Sık sık güvensizlik ve gerilim yaşarlar. Bu durum, tartışmalara, münasebetlerde çok ihtiyaçlara ve çözülmemiş problemlere neden olabilir.
Bu bireyler, kendilerine ve bağlarına karşı çoklukla düşük bir öz hürmete sahiptir. Partnerlerinden daima olarak onay ve ilgi beklerler. Duygusal olarak gereğince desteklenmediklerini hissettiklerinde, telaşları artabilir ve bu durum bağlarında sık sık problemlere yol açabilir.
Düzensiz bağlanan çocuklar ise tutarsız ve çelişkili davranışlarla karakterize edilir.
Bu çocuklar, anne odadan ayrıldığında yahut geri döndüğünde besbelli bir strateji geliştirmezler. Davranışları sistemsiz ve baş karıştırıcıdır ve hatta bazen korkutucu olabilir.
Çocuk, anne odaya geri döndüğünde bazen ona yaklaşmak ister üzere görünür, lakin bir yandan da ondan kaçınır. Örneğin, anneye hakikat giderken apansız taraf değiştirebilir yahut bir müddet hareketsiz kalabilir.
Annenin dönüşüne kayıtsız kalabilir ya da korkmuş bir biçimde donabilir. Birtakım çocuklar ise annenin varlığıyla huzursuz ve huzursuz hale gelebilir.
Çocuk, hem annenin varlığında hem de yokluğunda huzursuz, kararsız yahut telaşlıdır. Bu çocuklar, hislerini düzenlemekte zorlanırlar ve çoklukla güvensizdirler.
Düzensiz bağlanma tarzı çoklukla bakım veren kişinin tutarsız, travmatik yahut korkutucu davranışları sonucunda gelişir. Bu cins bir bağlanma tarzı, çocuğun bakım veren şahsa karşı hem inanç hem de dehşet duymasıyla ortaya çıkar. Örneğin, anne bir an sevgi doluyken bir an sonra tehditkâr olabilir. Bu tutarsızlık, çocuğun inançlı bir bağlanma stratejisi geliştirmesini pürüzler.
Düzensiz bağlanma tarzına sahip olan yetişkinler, bağlarda çelişkili ve sistemsiz davranışlar sergileyebilirler. Duygusal bağ kurmakta zorlanabilir, istikrarsızlık yaşayabilir ve hem yakınlık hem de uzaklık ortasında gidip gelebilirler.
Düzensiz bağlanma tarzı, erken yaşlarda müdahale edilmezse, yetişkinlikte ruhsal problemlere yol açabilir ve ekseriyetle terapötik dayanak gerektirir.
Güvensiz bağlanma tarzlarından birine sahip bir insan bağlanma tarzını inançlı hale getirebilir mi? Evet getirebilir. Bu değişim ise gayret, vakit, farkındalık ve bazen uzman dayanağı gerektirir.
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar büsbütün muharrirlerinin özgün niyetleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio
