Güney Asya ve Hindistan’ın global besin ve ziraî tüketimdeki hissesi artacak
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) ve Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Örgütünün (FAO), bu yıl 20’incisi hazırlanan ve 2024-2033 yıllarını kapsayan Ziraî Görünüm raporu yayımlandı.
Buna nazaran, son 20 yılda bilhassa düşük ve orta gelirli ekonomilerdeki nüfus ve gelir artışına bağlı olarak ziraî eser tüketimi artış gösterdi. Teknoloji ve inovasyondaki ilerlemeler ve doğal kaynak üretimindeki büyümeyle bu ülkeler üretimlerini de süratle artırırken, ziraî üretim ve tüketim noktalarının kayması bu devirde memleketler arası tarım ticaret modellerinde değişikliğe yol açtı.
Bu değişikliklerin tesiriyle, global tarım ve balıkçılık eserleri toplam tüketiminin, büyük ölçüde düşük ve orta gelirli ülkelerde olmak üzerek, gelecek 10 yıl içinde yıllık yüzde 1 büyümesi bekleniyor. Global besin tüketiminin ise bu periyotta nüfus ve gelir artışına bağlı olarak yıllık yüzde 1,2 artacağı hesaplanıyor.
Çoğu bölgede, hayvansal kaynaklı besinlerin hissesinin artması ve bunun sonucunda hayvancılık üretiminin genişlemesi, bu büyümeye bağlı olarak da eserlerin yem olarak kullanımındaki büyümenin direkt besin kullanımındaki artışı geride bırakması bekleniyor.
Tüketimdeki büyümenin yüzde 31’ini Güney Asya ve Hindistan oluşturacak
Küresel besin ve ziraî tüketimin büyümesinde Çin’in yüklü tesiri ise giderek azalıyor. Çin’in son 10 yılda global tüketim artışında yüzde 28 olan hissesinin gelecek 10 yılda yüzde 11’e düşeceği iddia ediliyor. Bu düşüşte ülkedeki beslenme alışkanlıklarının oturması, daha yavaş gelir artışı ve azalan nüfusun tesirli olması bekleniyor.
Küresel besin ve ziraî tüketimde Çin’in azalan tesirine rağmen, artan kent nüfusları ve refah seviyelerine bağlı olarak, Hindistan ve Güney Doğu Asya ülkelerinin global tüketimdeki hisselerini gelecek 10 yılda büyüyeceği ve 2033 prestijiyle global tüketim artışının yaklaşık yüzde 31’ini oluşturacağı varsayım ediliyor.
Uluslararası toplum “sıfır açlık” gayesinde sınıfta kalabilir
Rapora nazaran, orta gelirli ülkelerde kalori alımının büyük ölçüde temel besin hususları, hayvansal eserler ve yağların daha fazla tüketilmesi nedeniyle 10 yılda yüzde 7 artması bekleniyor.
Düşük gelirli ülkelerde ise yüzde 4 olarak öngörülen bu oran, milletlerarası toplumun 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gayeleri kapsamında “sıfır açlık” amacına ulaşamayacağını gösteriyor.
Ayrıca, bu ülkelerdeki gelir kısıtları, hayvansal eserler, balık ve su eserleri, zerzevat ve meyvelere dayalı daha besleyici ve protein açısından varlıklı diyetlere geçişi engellerken temel besinlere olan bağımlılığın sürmesine yol açıyor.
Doğu Avrupa’da üretimdeki büyümeye Türkiye liderlik edecek
Rapora nazaran, dünya nüfusunun yüzde 12’sinin yaşadığı ve Türkiye’nin de dahil olduğu Avrupa ve Orta Asya bölgesinin global besin ve ziraî üretimdeki hissesi 2033 prestijiyle yüzde 14 azalabilir.
Bu düşüşte, Rusya-Ukrayna Savaşı nedeniyle Ukrayna’nın üretim kapasitesinin ziyan görmüş olması ve Avrupa Birliği’nin (AB) sürdürülebilir konusuna odaklanması tesirli olabilir.
Bu kapsamda bölgenin ziraî ve balık üretiminin net kıymetinin 2033’e kadar 2021-2023 devrine kıyasla yalnızca yüzde 7 artacağı hesaplanıyor. Bu oran, son 10 yılda görülen büyümenin yarısından daha az ve Avrupa’daki üretimdeki kıymetli bir yavaşlamaya işaret ediyor.
Ukrayna’nın 2033’e kadar tarihi üretim kapasitesine ulaşılacağı varsayılsa da bölgedeki toparlanmanın yavaş olması beklenirken, Doğu Avrupa’da üretimdeki büyümeye yüzde 25 ile Türkiye’nin liderlik edeceği öngörülüyor. Türkiye’yi ise üretim artışındaki yüzde 7 hissesi ile Rusya’nın takip etmesi bekleniyor.
Batı Avrupa’da ise üretim artışının 2033’e kadar yalnızca yüzde 1,6 düzeyinde kalacağı ve Orta Asya’da Kazakistan’daki süratli genişlemenin tesiriyle yüzde 24’lük bir büyüme görüleceği iddia ediliyor.
Gıda israfı ve fiyatlar
OECD-FAO görünümüne nazaran, besin israfının 2030’a kadar yarıya indirilmesi, dünyada tarım kesimi kaynaklı sera gazı emisyonlarının yüzde 4 ve yetersiz beslenen insan sayısının 153 milyon azaltılmasını sağlayabilir.
Gelecek 10 yılda memleketler arası referans besin fiyatlarında ise hafif bir düşüş öngörülüyor fakat bu durum mahallî perakende besin fiyatlarına yansımayabilir.
Uluslararası referans fiyatlarındaki mümkün değişimler, enflasyon, lojistik ve sürece maliyetleri nedeniyle mahallî perakende fiyatlarında tıpkı biçimde görülmeyebilir. Bu nedenle, mahallî şartların bu biçimde berbatlaşması geçim kaynaklarını zorlayabilir ve hassas durumdaki tüketicilerin besin güvenliğini tehdit edebilir.
