Genetik mi Yoksa Çalışmak mı: Sportmenlerin Sahip Olduğu Genler, Onların Performansını Ne İstikamette Tesirler?
Genler, insan bedeni noktasında birçok açıdan hayli belirleyicidir. Fakat sportmenlerin kıymetli karşılaşmalarda gösterdikleri performansların, genlerle ne kadar alakalı olduğu merak edilen bir detaydır.
Gelin, bu sorunun karşılığını verelim.
Aslında kalıtımın, insanların fizikî performansı üzerinde değerli tesirleri olduğu hâlihazırda bilinmekte.
Bugüne kadar yapılmış araştırmalar 200’den fazla genin, fizikî performansla bağlantılı olduğunu gösterir. Fakat bu tesirin ölçüsünü belirlemek, kolay değildir. Zira bu noktada birçok faktör tesirlidir.
Dayanıklılık, beden yapısı ve güç, atletlerin performansını belirleyen temel etkenlerdir. Genetik faktörlerin bu özellikler üzerindeki tesiri ise tıpkı seviyede değildir.
Her spor kısmının kendine has özellikleri olduğundan, her spor kısmıyla ilgilenen atletlerin sahip olması gereken fizikî özellikler birbirinden farklıdır.
Örneğin basketbolda uzunluk hayli kıymetlidir ve genetik faktörlerin uzunluk üzerindeki etkisi %60-%80 ortası bir oranla oldukça yüksektir.
İnsan bedenindeki; kalp damar, teneffüs, hudut sistemi üzere farklı sistemlerin, fizikî performans üzerinde tesiri vardır.
Mesela oksijenin dokulara sistemli olarak ulaştırılabilmesi, kasların fonksiyonunu yerine getirebilmesi açısından hayli değerlidir. Maksimal oksijen tüketimi olarak söz edilen bu özellik üzerinde genetik faktörlerin tesiri yaklaşık %50’dir.
Benzer biçimde kalp tarafından pompalanan kan hacmi üzerinde, genetik faktörlerin tesiri ise %42-%46 arasındadır. Ayrıyeten son yıllarda genetik faktörlerin rolünü belirlemek üzere yapılan araştırmalarda, bilhassa iki genin katkısı daha detaylı halde anlaşılmıştır.
Bu genlerden ACE, kan damarlarının daralmasından, kan basıncından ve kanın dolanım sistemindeki hareketinin denetim edilmesinden sorumludur. ATCN-3 geni ise kasların güçlü ve süratli bir biçimde kasılmasından sorumludur.
Bu genin, X ve R alelleri biçimde iki farklı formu bulunur.
Araştırmalar, gücün değerli olduğu spor kısımlarındaki atletlerin R aleline, dayanıklılık gerektiren spor kısımlarındaki sportmenlerin ise X aleline sahip olduğunu göstermekte.
