Derimizdeki Mikroorganizmaların Sıhhatımız Üzerindeki Tesiri

Vücudumuzun milyarlarca bakteri, mantar ve virüs yaşıyor. Sağlığımızda oynadıkları yaşamsal ehemmiyetteki rol ise yeni anlamaya başlıyoruz.

Derimiz çeşitli organizmalarla dolu. Derininizin rastgele bir santimetrekaresine ihtiyacınce yakınlaştığında, burada 10 bin ila bir milyon bakteri yaşadığını, yani üstümüzü saran nüfusumuz mikroorganizmalarla dolu bir ekosistemle kaynıyor. Bu parçalar biraz dağınık gelmiyor değil mi?

Ya da sahiden mi denli mi? Derimizdeki mikrobiyotanın (floranın) sağlıklı kalmamızda değerli bir rol oynadığını ve diğer şaşırtıcı yararları olduğunu gösteriyor ki giderek artıyor.

Bağırsak mikrobiyomunun, yani çıkışlarımızı mesken tutan mikrop ekosisteminin değeri biliniyor. Bakteri, mantar, virüs ve diğer tek hücreli organizmaların, diyabetten astım ve hatta dayanıklılığa kadar çok sayıda hastalıkta değerli bir rol oynadığı kabul ediliyor.

Ancak artık derimizdeki mikro otostopçuların da en az bu kadar faydalı olabileceği görülüyor. Bu organizmalar, bedenimizi oluşturacak kadar şanssız olan patojenlere karşı birinci savunma sınırlamasını oluşturur. Birebir vakitte günlük yaşamda karşılaştığımız kimyasalların bazılarını parçalıyorlar ve yedekleme sistemimizin kayıt altına alınması değerli bir rol oynuyorlar.

Aslında, ağzımız ve çıkışlarımızdaki inançlı, sıcak ve nemli ortam karşılaştırması, nüfusumuz mikroorganizmalar için güçlü, güçlü bir ortam.

İngiltere’deki Hull Üniversitesi’nde yara uyumu konusunda ders veren Holly Wilkinson “Deri, büyümenin diğer kısımlarına kıyasla çok sıkıntılı bir yer. Kuru, çorak ve dış tesirlere çok açık. Burada yaşayan canlılar bu baskılarla başa çıkmak için yıllık yıllık bir evrim geçirdi” diyor.

Aslında bu ortak evrimleşme bizde çok sayıda yarar sağlıyor.

Tenimizin her bölümünün mikroorganizma yerleşimi eşit biçimde dağılmıyor. Bakteriler yer konusunda çok seçici olabiliyorlar. Ucunda pamuk olan bir çekersiniz, burnunuz ya da sırtınıza sürdüğünüzde, bu bölgelerin kutibakteriyum ile dolu olduğunu yaşarsınız. Bu kümelenmiş hücreler, deri hücrelerinin cildimizin nemlenmesi ve bedenimizin en dış katmanının korunması için oluşturulan yağlı salınımla beslenmek üzere evrimleşti.

Sıcak ve nemli koltuğunuzdan altınızdan bir örnek ürün ise büyük olasılıkla çok sayıda stafilokok ve korinebakteriyum burada. Ayak parmaklarınızın ortasında çokça propiyonibakteriyum türleri var. Bu cins virüslerinin kimileri çok sayıda diğer bakteriyle birlikte peynir üretimi da kullanılıyor.

Yıllık yıllık bir süreçte, bu mikroplar beşerlerle simbiyotik (ortak yaşar) bir ilaç geliştirildi. Derimizde yaşayan bitkiler, mantarlar ve maytlar (akarlar) bedenimizin daima mevcut güçlü besinlerden faydalanıyorlar. Lakin biz de derimizdeki mikroorganizmalara bağımlıyız. Zira bunlar, rekabete girerek daha ziyanlı, yaygın yol açan bitkileri püskürtmemize yardımcı olan faydalı şeyler bunlar.

Wilkinson “Sadece orada aslında tüm bu bakterilerin yaşaması sayesinde, patojenlerin yerleşecek yer bulması çok sıkıntı oluyor. Gelen rastgele bir bakterinin yıkanması gerekiyor ve bunun için de bu ortamda yaşamak için evrimleşmiş bakterilerle rekabete girmeleri gerekiyor” diyor.

Savaşçı bakteriler

Derimizdeki hücreler, potansiyel işgalcilerin büyümelerini engelliyor ya da doğrudan öldüren kimyasalları salgılayarak savaşa verebiliyor. Örneğin stafilokok epidermidis ve stafilokok hominis yaşamak için hayvanlara ve insanlara bağımlı olan çeşitler. Bu hastalıklar MRSA etkenleriyle kontaklı ve deri hastalıkların sık görülen bir nedeni olan ziyanlı stafilokok aureus’u engelleyen antimikrobiyal moleküller üretirler.

Bazı durumlarda ayrıyeten, çıkış mikroorganizmaları şeklinde derimizdeki mikroorganizmaların da çocukluğumuzda bağımlılığı sistemimizi “eğittiğine”, hangi gayelere saldırılacağı ve hangilerinin dikkate alınmayacağı öğretildiğine dikkat edilir. Örneğin derideki belli bakterilerin çeşitliliğiyle daha düşük alerji riski ortasında bir ilişki düşünülüyor.

Peki, derimizdeki mikroorganizmalar dünyasında hassas istikrarı bozulursa neler oluyor? Bu durum, atopik dermatit (bir tıp egzama), gül hastalığı, sivilce ve sedef hastalığıyla ilişkili olan deri “disbiyozu” ismi verilmektedir.

Kafa derimizdeki kepeklenme bile belirli bir cins mantara bağlıdır. Malassezia furfur ve Malazzezia globosa mantarları, oleik asit isimli bir kimyasal üretiyor. Bu kimyasalın temel derimizdeki stratum corneum görünümleri bozuluyor ve sürüntülü bir iltihaplanma tetikleniyor.

Ancak bu hastalıkta, nedenin mikroorganizmaların kendisi mi, yoksa hastalık sonucu mikroorganizmaların odaklandığı mi olup olmadığı belirlenir.

Yaşlanmanın etkisi

En azından kısmen derideki makûs yapraklara bağlanabilecek bir başka olguda derideki yaşlanma. Yaşlandıkça derimize canlı bakteri türleri değişiyor. Yaşlandıkça ülkeye karşı koruyucu ve cildi nemli tutan “iyi” özellikleri azalıyor ve ziyanlı patojenik bileşenlerin düzeyi yükseliyor. Bu durum da deri güzelleşmesini sağlıyor.

Wilkinson “Daha yaşlılarda yağ üretimine yardımcı olan bakteri türünün gelişmesi nedeniyle deri daha kuru oluyor. Derinin bütünlüğünün azaltılmasından, bu da deri güvenliğinin azaltılmasından kaynaklanıyor” diyor.

“Kötü” bakteriler, yaraların uygunluğunu de olumsuz etkiliyor. Pennsylvania Üniversitesi’nden Dermatoloji ve Mikrobiyoloji Profesörü Elizabeth Grice’ın yaptığı araştırma, deri mikroorganizmaları olmayan farelerin derilerindeki yaraların güzelleşmesinin çok daha uzun sürdüğünü tespit etti.

Kronik, güzelleşmeyen yaralar, dört diyabet hastasından birini ve 65 yaş üstü, 20 kişiden birinin adaylığını ve hayatını riske atan bir durum.

Bazı araştırmalarda, deri mikroplarının yaralarının güzelleşmesinde fayda sağlayabileceği tespit edildi.

Hatta derideki mikroorganizmaların, bizi ultraviyollerin olumsuz testlerinden koruyabileceğini gösteren bazı deliller da var. UV radyasyonu deriyi tesiri” alınca DNA’ya zarar verebiliyor. Fakat deri kişisel kendilerinde bir müdafaa düzeni var.

Manchester Üniversitesi’nden dermatoloji uzmanı Catherine O’Neill,

“Deri oluşumundaki üremeyi sürdürmek ve deriye zarar veren DNA’yı onarmak için bir dizi denetime giriş yapıyor. Tamir edilmezse, derilerini öldürüyorlar” diyor.

Ancak O’Neill günlük hayatında bir araştırmada, mikroorganizmalar deriden çıkarıldığında, deri açıklığı DNA hasarı olsa bile bölünmeye devam ettiğini buldu.

“Açıkçası bu tümörlere karşı hakikaten değerli bir muhafaza sistemi. Mikroorganizmaların bunun büyük bir modülü da açıktı.”

Peki, derimizdeki berbat özellikleri bir biçimsel değişikliklerle değiştirerek sıhhatimizi güzelleştirebilir miyiz?

Bu mümkün. Lakin bunu yaparak derinizdeki mevcut insanları yok etmeniz gerekiyor ki bu da, antibiyotiklere direnç yerine başka bir potansiyele sahip olabilirsiniz.

Derimizdeki mikroplar sızdırmazlıklarının çok etkileniyor. Hasebiyle çevremizdeki dünyanın derisindeki bakteri, mantar ve virüs çeşitliliğine nasıl bir katkı olarak değerlendirilmeliyiz. Hatta getirisi kozmetik ürünleri bile derimizin organizma dünyasını etkileyebilir.

Bazı bakteriler, deriye “probiyotikler” ya da doğrudan bağlantılı proteinler ve yağlar, uygun bakterileri besleyebileceğimize rastlanmıştır. Bunun ne kadar tesirli olabileceği çok az kanıt var ve bunların farklı deri özelliklerini istikrarını değiştirebileceğine dair işaretler de kelam konusu.