Celal Bayar’ın Ulusal Gayret Devri’ndeki kıssası

Milli Çaba Devri’nde düşmanlar tarafından vefat listesinde alınan ve bu sırada İzmir dağlarından Aydın’ın Germencik ilçesine bağlı Dağyeni Mahallesi’ne bölünme burada bir mühlet saklanan ve köylülerin ‘Galip Hoca’ ismiyle Türkiye’nin üçüncü Cumhurbaşkanı Celal Bayar‘ın kıssası duymaları şaşırtıyor.

Türkiye’nin üçüncü Cumhurbaşkanı Celal BayarKurtuluş Savaşı yıllarında Yunan çeteleri tarafından daha önce öldürülecekler liste alınınca İzmir’in Tire ilçesindeki dağları aşarak Aydın’ın Germencik ilçesine bağlı Dağyeni Mahallesi’ne sığınır. Köyde ‘Galip Hoca’ ismiyle tanınan Bayar, köyün ileri gelenleri tarafından saklanarak bir süre köyde misafir edildi. Bir süre köyde konuk edilen Celal Bayar‘ı köydeki kimi kişiler hariç herkes sıradan bir imam olarak ‘Galip Hoca’ olarak tanınıyordu. Aydın’ın dört bir koldan Yunanlarca işgal edildi ve köylülerin büyük fedakarlığı ve hamasetleri sayesinde korunan köy ve Galip Hoca’sı yaklaşık 40 gün konaklandıktan sonra trenle Ankara’ya gönderilmek üzere Germencik İstasyonu’na götürüldü. Bayar’ı trenle Ankara’ya bağlamak için Germencik merkeziki istasyona inen Çolak Efe ve Kara İsmail Efe, İngilizlerin istasyonu basmasının akabinde Bayar’ı bir hasıra sararak sakladı. Hasıra sarılı bir biçimli trene eşya görünümü ile binmeyi başaran Bayar, Ankara’ya ulaştı.

Yıllar sonra Türkiye’nin üçüncü ve asıl askeri olmayan birinci Cumhurbaşkanı olarak seçildi Celal Bayar, kendisini kurtaran Dağyeni Mahallesi’ni unutmadı. Cumhurbaşkanı seçiminin akabinde vefa borçlarını ödeme için adamlarını köye gönderen Bayar, “Dağyeni köyüne geçiş ne isterlerse yapın” talimatını verdi. Köylüler 1919 yılı boyunca Galip Hoca ismiyle konuk edip korudukları kişinin Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın bulunması yaklaşık 38 yıl sonra öğrenildi. Hiçbir imkanı olmayan köylüler sahasında koruyup inançlı bir formda Ankara’ya ulaşmasını sağladıkları kişinin Cumhurbaşkanı olduğunu yaklaşık 38 yıl sonra öğrenenler de çok mütevazı davranıp yalnızca köylerine su getirilmesini istedi. Öbür hiçbir şey talep etmeyen köylülerin niyetini en kısa sürede yerine getiren Cumhurbaşkanı Celal Bayar köy dağlarından su altına alıp sağlayıp 1957 yılında köy meydanına çeşme yaptırdı. 67 yıldır akan ve köylülerin hala kullandıkları çeşme, yalnızca bir çeşme değillerde vakitte vefanın da bir simgesi olarak 67 yıldır oluklarından su akıtmaya devam ediyor.

“Çürüyüp gitmesin heder olmasın”

Bayar’ın Dağyeni Mahallesi’nde tutulması konut ise müdafaa” alınırken, meskenin sahiplerinden Ahmet Aydın, Bayar’ın anısı olan meskene, muhafaza altında olduğu için bir çivi dahi çakamadıklarını lakin meskenin bozulmaye yüz hariçnu belirtilenden konutun restore edilmesi talep etti. Bayar’ın meskenlerinde kaldığı periyottaki kısayı anlatan Ahmet Aydın; “Dedemler vaktinde burada Celal Bayar bizim konutta kalmış. Çete vaktinde buraya geliyor ve köyde saklıyorlar. Köyün ileri gelenlerindenmiş sanırım dedem. Burada saklamışlar Bayar’ı, 1 ay kadar bizim meskende kalmışlar. Oradan Bayar’ı yaralanman yahut kilimin ortasında mı sarıyorlar da bilmiyorlar da sarıp Kızılcapınar’a gidiyorlar. Sonra oradan buraya gönderiyorlar. ‘O köyden ne istersem’ diyor. Kaldığı konut da o vakitten beri ayakta duruyor. Müdafaa alındığı için biz bir şey yapmayız. Tamir yaptıracağız. Bu konutla ilgilenseler çok düzgün olur” dedi.

“Bir su getirmiş yetmiş köylüye”

Eski insanların gözünün tok olduğu, bir su sağlamaktan memnun tabir eden mahalle sakinlerinden Tuncay Avcu, “Celal Bayar’a bizim köylüler sahip burada çıkıyor. Öldüreceklermiş onu. Bizim köyde imam olarak tanıtıyorlar. Burada saklıyorlar. Tabi ortalık yatınca Ankara’ya dönüyor. Oradan Adamlarını gönderiyor. ‘Dağyeni köyün ne olursa olsun buraya gel’ diyor.Bizim ihtiyarlar, dedeler de ‘sağolsun, bize su getirsin bir şey istemiyoruz’ diyorlar.Yalnızca bir su istemişler. O zamanlar, ihtiyarların o denli gözü tokmuş, şimdi ki bir şeyi bırakmaz, o denli bir fırsat olacak, bırakırlar mı? Otoban’ı buraya yaptırırlar. Bayar’ın köyü içinde meskeni var. Ahmet Aydın, onların o konutu de kullanıyor. Yani o meskeni yıkamıyorlar. Sit alanı olarak müdafaa adı altındaydı” dedi.

“Galip Hoca olarak tanınırmış”

Bayar’ın köyünde Galip Hoca olarak tanındığını söz eden Ali Tokucu da, “Yunanlıların çete zamanında Celal Bayar kaçıyor ve buraya Galip Hoca olarak geliyor. Yunan zamanında bu yerdeyim şey. Burada saklanıyor, köylüler de koruyor. Lakin burada herkes Galip Hoca olarak biliyor O’ Tabi bizim atalarımızdan bir süre burada kalıyor, oradan aşağıya giderken, orda İngilizler duruyorlar. Germencik’ten trene bindirip Ankara’ya gönderiyorlar. bir armağanı bu çeşme. Bir hatıra olarak onun eseridir” dedi.

“Mezarına buradan toprak götürülüyordu”

Son yıllara kadar Bayar’ın mevt yıldönümünde mezarına Dağyeni Mahallesi’nden toprak götürüldüğü söz eden mahalle sakinlerinden Mehmet Yılmaz ise “Bayar, İzmir’den buraya geliyor. Kara İsmail, Çolak Efe ile buluşuyorlar köyde. Hoca olarak yaklaşık 40 gün burada kalıyor. Sonra buradan Çolak Efe, Kara İsmail ile istasyona iniyorlar. Orada hasırın içine sarıyorlar rahmetli Bayar’ı. Sonra treni bindirip Ankara’ya gönderiyorlar. İşte Bayar, geldiğinde Cumhurbaşkanı oluyor. Çünkü kendi köyünde benimsemiş merhum Bayar” diye konuştu. – AYDIN