Borderline kişilik bozukluğu tedavisinde mentalizasyon temelli terapinin bileşenleri
Mentalizasyon Temelli Terapi (MTT), Borderline Kişilik Bozukluğu (BKB) için kimi temel prensipler tarafından yönlendirilir. Bu prensipler, terapistlerin mentalizasyonu teşvik eden ve kişinin kendi ve oburlarının zihinsel durumlarını anlamasını kolaylaştıran bir terapi çerçevesi oluşturmasına yardımcı olur. MTT’nin BKB için temel prensipleri şunlardır:
1. Terapistin Mentalizasyon Tavrı:
Mentalizasyon Temelli Terapi (MTT), Borderline Kişilik Bozukluğu (BKB) için bir temel prensiptir. Bu prensip, terapistlerin, kişinin kendi ve diğerlerinin zihinsel durumlarını manaya yeteneğini geliştiren özel bir fikir yapısı ve yaklaşım benimsemesini içerir. Terapistler, bireyin zihinsel durumlarına etkin bir biçimde katılarak merak ve empatiyle yaklaşırlar. Bireyin kanılarını, hislerini ve niyetlerini anlamak için önyargısız ve anlayışlı bir yaklaşımı teşvik ederler. Mentalizasyon tavrı, aşağıdaki kıymetli ögelere sahiptir:
Merak ve Açıklık:
Terapistler, kişinin fikirleri, hisleri ve niyetleri hakkında gerçek bir merak ve açıklık duygusu geliştirir. Yargılamadan yaklaşırlar ve kişinin davranışlarının gerisindeki içsel tecrübeleri ve motivasyonları anlamaya çalışırlar. Bu tavır, SKB olan bireylerin iç dünyalarını keşfetmelerine ve niyetleri, hisleri ve niyetleri hakkında daha derin bir anlayış geliştirmelerine yardımcı olur.
Ayrıca, terapistler danışanlarını kendi tecrübelerine merakla ve açıklıkla yaklaşmaya teşvik eder. Danışanların kanılarını ve hislerini keşfetmelerine, varsayımlarını sorgulamalarına ve duygusal dertleri yahut kişilerarası zorluklara katkıda bulunan desenleri incelemelerine yardımcı olurlar. Merakın geliştirilmesiyle danışanlar daha derin bir öz-farkındalık geliştirebilir ve daha uyumlu başa çıkma stratejileri elde edebilirler.
Açıklık, MTT için de değerlidir zira danışanlara reddedilme korkusu olmadan tecrübelerini ve hislerini paylaşabilecekleri bir alan yaratır. Terapistler, empatik ve yargılamayan bir ortam sağlarlar, danışanların fikirlerini, dehşetlerini ve kırılganlıklarını açıkça söz etmelerine müsaade verirler. Bu açıklık, danışanların terapötik münasebete itimat oluşturmalarına ve zorlayıcı hisleri keşfetmelerine ve kişilerarası çatışmaları çözmelerine yardımcı olur.
Merak ve açıklığı benimseyerek, hem terapistler hem de danışanlar birlikte keşif seyahatine çıkarlar. Terapistler, kendi niyetlerini ve belirsizliklerini açıkça paylaşarak merakı modelleyerek, karşılıklı keşif ve öğrenme hissini desteklerler. Danışanlar da emsal bir zihniyetle tecrübelerine yaklaşmaları teşvik edilir, bu da daha derin bir öz yansıtma ve yeni bakış açılarının keşfi manasına gelir.
Empati ve Anlayış:
MTT’yi uygulayan terapistler, danışanlarla gerçek ve empatik bir bağ kurmayı amaçlarlar. Etkin dinleme, hislerini geçerli kılma ve tecrübelerini geri yansıtma yoluyla danışanın iç dünyasını ve bakış açılarını anlamaya çalışırlar. Empatiyi göstererek, terapistler SKB’li bireylerin anlaşıldığını, kabul edildiğini ve geçerlendiğini hissedecekleri inançlı ve destekleyici bir ortam yaratırlar.
Empati, MTT’de kıymetli bir rol oynar zira terapistler, danışanın duygusal durumuna ahenk sağlama hünerini geliştirirler ve iç dünyaları hakkında daha nüanslı bir anlayış geliştirirler. Danışanın duygusal tecrübelerini gerçek bir halde algılayarak ve empati yaparak, terapistler çabalarını doğrulayabilir ve kabul edebilirler, bu da terapötik bağlantı içinde itimat ve ahenk hissi oluşturur.
Empatinin yanı sıra, anlayış MTT’nin temel ögelerindendir. Terapistler, danışanın niyetleri, hisleri ve davranışlarının altında yatan motivasyonları, niyetleri ve manaları anlamaya çalışır. Danışanın geçmiş tecrübelerini, travmalarını ve bağlanma kalıplarını araştırarak, zorluklara katkıda bulunan faktörleri manaya eforu içinde olurlar. Anlayış sayesinde, terapistler SKB’li bireylerin duygusal uğraşlarının kökenlerine dair içgörü kazanmalarına yardımcı olabilir ve daha dengeli bir benlik algısı geliştirmelerine katkı sağlar.
Empati ve anlayışa sahip olan terapistler, SKB’li bireylerin hislerini, fikirlerini ve davranışlarını reddetme yahut tenkit korkusu olmadan keşfetmeleri için yargılamayan bir alan yaratırlar. Bu, güvenlik ve inanç ortamını sağlar ve bireylerin tecrübelerinin daha derin katmanlarına inmelerine ve kendilerini daha âlâ anlamalarına imkan tanır.
Yansıtıcı Tavır:
Terapistler faal bir halde fikir yapısı içinde bulunurlar ve kişiyi de bunu yapmaya teşvik ederler. Kişinin kanıları, hisleri ve niyetleri konusunda farkındalık kazanmalarına yardımcı olurlar ve davranışlarının altında yatan motivasyonları incelemelerine yardımcı olurlar. Bu yansıtıcı tavır, öz farkındalığı teşvik eder ve kişiyi alternatif perspektifleri düşünmeye yönlendirir. Yansıtıcı tavır, terapistin müşterinin tecrübelerini anlamaya çalışması ve bunları müşteriye geri yansıtması manasına gelir. Terapist, müşterinin tabir ettiği duygusal tecrübeleri gerçek bir biçimde algılamaya, onları anlamaya ve manalı bir formda tabir etmeye çalışır. Bu, müşterinin duygusal tecrübelerini doğrulamak ve onaylamak için terapistin faal olarak dinlemesi ve geri bildirimde bulunması manasına gelir.
Yansıtıcı tavır, terapistin müşterinin iç dünyasına derinlemesine bir formda katılmasına yardımcı olur. Terapist, müşterinin tabir ettiği duygusal durumları yansıtarak, müşterinin kendi tecrübelerine daha fazla farkındalık geliştirmesini teşvik eder. Müşterinin duygusal tecrübelerinin farkına varması, onları daha âlâ anlamasını sağlar ve bu da terapötik ilerleme için temel bir adımdır.
Yansıtıcı tavır ayrıyeten terapistin danışanla empati kurmasına ve danışanın tecrübelerini daha derinlemesine anlamasına yardımcı olur. Terapist, danışanın duygusal tabirlerini ve içsel tecrübelerini yansıtarak, bireyin kendini daha uygun anlamasını ve duygusal zorluklarını daha tesirli bir halde yönetmesini dayanaklar. Bu, terapistin danışanın yerine geçtiği manasına gelmez, fakat danışana tam anlayış ve takviye sunar.
Yansıtıcı tavır tıpkı vakitte terapistin danışanın duygusal sözlerini ve davranışlarını çerçevelemesini sağlar. Terapist, danışanın tecrübelerini daha geniş bir perspektiften görmesine yardımcı olur ve bunları müşterinin bilişsel ve duygusal çerçevesiyle kontaklı hale getirir. Bu, danışanın kanılarını ve hislerini daha bütünsel bir halde anlamasına ve daha adaptif bir biçimde işlemesine yardımcı olur.
Savunmasız Yaklaşım:
Terapistler, kişinin hislerine ve zorluklarına savunmasız bir halla yaklaşırlar. Geri bildirime açık olurlar ve kendi sınırlamalarını yahut yanlışlarını kabul etmeye isteklidirler. Yargılamadan yahut savunmaya geçmeden bir ortam yaratmak suretiyle, terapistler itimadı sağlar ve kişinin iç tecrübelerini daha açık bir biçimde paylaşmasını teşvik ederler. Bu yaklaşım, terapistlerin bireyin fikirlerine, hislerine ve tecrübelerine savunmacı ya da tepkisel bir formda karşılık vermeden, açık ve reaktif olmayı sürdürmelerini teşvik eder.
Savunmasız bir yaklaşım, terapistlerin BKB’li bireylerin kendilerini söz etmelerine dehşet olmadan yapabilecekleri bir ortam yaratma gayretini içerir. Terapistler, bireyin tecrübelerini faal bir formda dinler ve doğrular, hatta bu tecrübeler zorlayıcı olsa yahut güçlü hislere sebep olsa bile. Savunmasız kalarak, terapistler empati ve anlayış sergileyerek itimat ortamı oluştururlar ve terapi sürecini kolaylaştırırlar.
Bir savunmasız yaklaşımın bir örneği, bir terapistin bireyden ağır duygusal yansılar yahut öfke ile karşılaştığında ortaya çıkar. Terapist, savunmacı olmak yahut karşı argümanlarla cevap vermek yerine sakin ve meraklı bir formda kalır, patlamanın gerisindeki hisleri ve niyetleri anlamaya çalışır. Bireyin tecrübesini yansıtarak ve geçerli kılarak empati ile cevap verebilir. Bu savunmasız tavır, durumu yatıştırır ve bireyin hislerini daha derinlemesine keşfetmesine teşvik eder.
Savunmasız bir yaklaşımı sürdürerek, terapistler BKB’li bireylere sağlıklı irtibat ve duygusal düzenleme maharetlerini modelleyebilir. Bu yaklaşım, kuvvetli hislerin açık bir halde konuşulmasına ve keşfedilmesine imkan tanır, bireyin daha fazla öz farkındalık ve anlayış geliştirmesine yol açar. Tıpkı vakitte, BKB’li bireylerin duyulduğunu ve geçerli kılındığını hissetmelerine yardımcı olur, terapötik bağlantıda itimat ve güvenlik duygusu oluşturur.
İşbirliği ve İştirak:
Terapistler terapötik alakayı bir işbirliği iştiraki olarak görürler. Kişiyi terapötik sürece etkin olarak dahil eder, görüşlerini ve perspektiflerini ararlar. Terapistler, bireyle birlikte çalışarak, kişinin kendi ve diğerlerinin zihinsel durumları hakkında daha derin bir anlayışa yönelmelerini sağlarlar. İşbirliği ve paydaşlık, Hudut Kişilik Bozukluğu (SKB) için Mentalizasyon Temelli Terapi’nin (MTT) değerli ögeleridir. Bu yaklaşım, bireyin mentalizasyon maharetlerini geliştirmek ve olumlu değişimi teşvik etmek için işbirliği içinde çalışmanın ehemmiyetini vurgular. Terapistler, karşılıklı itimat, hürmet ve paylaşılan karar alma üzerine kurulu işbirliğine dayanan bir alaka kurmayı amaçlar.
MTT’de işbirliği, bireyi terapi sürecine etkin olarak dahil etmekle ilgilidir. Terapist ve birey, bir takım olarak çalışarak fikirleri, hisleri ve niyetleri birlikte keşfeder. Terapist rehberlik ve takviye sağlarken, bireyi kendi terapilerine faal bir biçimde iştirakini teşvik eder. Bu işbirliği yaklaşımı, bireyi güçlendirir, aktiflik hissini artırır ve kendi büyüme ve iyileşmelerine sahip olma hissini teşvik eder.
MTT’deki işbirliği ve iştirak örneği, terapistin ve bireyin tetikleyicileri tanımlamak ve başa çıkma stratejileri geliştirmek için birlikte çalışmasıdır. Geçmiş tecrübeler ve şu anda ağır duygusal yansılar yahut dürtüsel davranışlara yol açan durumlar birlikte incelenir. Terapist, bireyi bu anlarda niyetlerini ve hislerini yansıtmaya teşvik eder ve birlikte alternatif düşünme ve reaksiyon verme yolları geliştirir. İşbirliği içinde çalışarak, terapist ve birey, bireye mahsus gereksinimlere ve durumlara uygun tahliller ve stratejiler oluştururlar.
İşbirliği ve iştirak ayrıyeten terapi odasının dışına da uzanır. Terapistler, bireyin tedavisine kapsamlı bir yaklaşım sağlamak için psikiyatristler yahut birinci basamak sıhhat uzmanları üzere öteki sıhhat profesyonelleriyle işbirliği yapabilirler. Bireyin toplumsal etrafında anlayışı ve dayanağı artırmak hedefiyle, bireyin isteğiyle aile üyelerini yahut sevdiklerini terapi seanslarına dahil edebilirler. Bu işbirliği ağı, bütünlükçü bir dayanak sistemi oluşturur ve daima bakımı teşvik eder.
Mentalizasyon tavrı, BKB olan bireylerde mentalizasyon marifetlerinin gelişimini destekleyen bir terapi ortamı yaratmak için kıymetlidir. Terapistler, kişinin olduğu yerde karşılaşarak, niyetlerini, hislerini ve davranışlarını keşfetmelerine yardımcı olacak tehdit ögelerinden arınmış bir alan sağlarlar. Bu tavrı benimseyerek, terapistler güçlü bir terapötik işbirliği oluşturur ve kişinin kendileri ve insan bağlantıları hakkında daha detaylı bir anlayış geliştirmeleri için fırsatlar yaratırlar.
2. Danışan için Mentalizasyonun Odak Noktaları:
Kendi fikirleri ve hisleri üzerine düşünmek:
Kendi niyet ve hislerinin üzerine düşünmek, Borderline Kişilik Bozukluğu (BKB) için Mentalizasyon Temelli Terapi’nin (MTT) değerli bir tarafıdır. Bu, BKB’li bireylerin iç tecrübelerine daha derin bir farkındalık geliştirmelerini ve fikir ve hislerinin örüntülerini anlamalarını teşvik etmektedir.
MTT’de terapistler, BKB’li bireylerin kendi fikirleri ve hislerine daha hassas olmalarının değerini vurgular. Bu süreç, iç dünyalarını keşfetmeyi, fikir ve hislerinin inceliklerini fark etmeyi ve tecrübelerinin temel motivasyonlarını ve manalarını daha yeterli anlamayı içerir. Kendi iç durumları üzerine düşünerek, bireyler fikir örüntülerini, duygusal reaksiyonlarını ve davranışsal cevaplarını daha uygun anlayabilirler.
Örnek:
Bir terapi seansında, terapist, bireyi son vakitlerde tetikleyen bir olay yahut çatışma üzerine düşünmeye teşvik edebilir. “O anda ne düşündün?” yahut “Hangi hislere sahiptin?” üzere sorular sorabilir. Terapist, bireye yargılamadan fikirlerini ve hislerini keşfetmeleri için inançlı ve destekleyici bir alan sağlar. Bu niyete yönelme süreci, bireyin her vakit hatalı olduklarına yahut oburlarının onlara kasıtlı olarak ziyan vermek istediğine inandığı üzere olumsuz bir öz-konuşma biçimine sahip olduğunu fark etmesini sağlayabilir. Bu farkındalık, bireyin kanılarının duygusal reaksiyonlarına ve sonrasında ortaya çıkan davranışlarına nasıl katkıda bulunduğunu fark etmelerine yardımcı olabilir.
Terapist ayrıyeten, bireyin fikirleri için delilleri incelemelerini, rastgele bir bozulmayı sorgulamalarını ve alternatif bakış açılarını keşfetmelerini sağlayabilir. Bu fikir ve sorgulama süreci, bireyin iç tecrübelerinin daha hakikat bir anlayışını elde etmelerini, niyetlerinin duygusal reaksiyonlara nasıl tesir ettiğini tanımalarını ve daha uyumlu yorumlama hallerini düşünmelerini sağlar.
Diğer insanların zihinsel durumlarını keşfetmek:
MTT’de, terapistler BKB’li bireyleri, kendi öznel tecrübelerinin ötesine geçmeye ve öteki insanların zihinsel durumlarını anlamaya teşvik eder. Bu süreç, başka insanların davranışlarının altında yatan niyetleri, hisleri ve niyetleri düşünmeyi içerirDiğer insanların zihinsel durumlarını keşfetmek, BKB’li bireylerin daha geniş bir perspektif kazanmasına, kişilerarası marifetlerini geliştirmesine ve bağlarını iyileştirmesine yardımcı Başka insanların zihinsel durumlarını keşfederken, BKB’li bireyler empati geliştirir, toplumsal ipuçlarını yorumlama marifetlerini güzelleştirir ve kişilerarası etkinliklerini artırır olur.
Örnek:
Bir terapi seansında, terapist bireyin son yaşadığı kişilerarası bir çatışmayı tartışabilir. Terapist, bireyi, çatışmada yer alan başka kişinin niyetlerini, hislerini ve niyetlerini düşünmeye teşvik edebilir. Terapist, “Sizce öteki kişi o durumda ne hissediyordu?” yahut “Eylemlerinin ardındaki niyeti ne olabilir?” üzere sorular sorabilir. Bu keşif, bireyin farklı bakış açılarını göz önünde bulundurmasına ve kendi varsayımlarından ve yorumlarından öteye gitmesine yardımcı olur.
Bu süreçle birlikte, BKB’li bireyler farklı zihinsel durumların nasıl davranış ve kişilerarası dinamikleri etkileyebileceği konusunda daha ince bir anlayış geliştirebilir. Birden fazla bakış açısını dikkate alma, başka insanların gereksinimlerini ve niyetlerini öngörme ve toplumsal durumlara daha tesirli bir halde cevap verme hüneri geliştirebilirler. Öteki insanların zihinsel durumlarını keşfetmek, empatinin gelişimini takviyeler ve daha uyumlu ve tatmin edici münasebetlerin oluşmasını sağlar.
Düşünce ve hislerin kalıplarını tanımlama:
MTT’de terapistler, SKB olan bireylerle işbirliği yaparak duygusal külfetleri ve kişilerarası zorluklarına katkıda bulunan tekrarlayan niyet ve his kalıplarını tanımlamaya çalışır. Bu süreç, bireyin algılarını ve davranışlarını etkileyen ortak temaları, şemaları yahut bilişsel bozulmaları keşfetmeyi içerir.
Örneğin, bir terapist, bir danışanın nötr yahut belgisiz durumları reddetme yahut terk edilme delili olarak daima yorumladığını fark edebilir. Terapist, nazik bir biçimde keşif ve yansıtma yaparak müşteriyi bu fikir kalıbının ve tetiklediği duygusal reaksiyonların farkında olmaya teşvik eder. Terapist, “Benzer bir durumu nasıl yorumladığınızı düşünebiliyor musunuz?” yahut “Bu durum için öbür açıklamalar var mı?” üzere sorular sorabilir.
Bu kalıpları tanımlayarak, SKB olan bireyler kanılarının ve hislerinin nasıl yanlış yahut bozulmuş olabileceğinin farkına varabilirler. Bu farkındalık, ziyanlı fikir kalıplarını sorgulamalarını ve değiştirmelerini sağlar, böylelikle daha yanlışsız algılar ve daha sağlıklı duygusal reaksiyonlar elde edebilirler. Birebir vakitte, davranışlarında ve başka beşerlerle etkileşimlerinde şuurlu seçimler yapma gücüne sahip olurlar.
Terapi yoluyla bireyler, fikirleri, hisleri ve davranışları ortasındaki münasebet konusunda daha derin bir anlayış geliştirebilirler. Tetikleyicileri, otomatik negatif niyetleri ve yardımcı olmayan başa çıkma stratejilerini tanıyabilirler. Bu kalıpları tanımlayarak, bireyler tekrarlayan döngülerden kurtulabilir ve duygusal refahlarını ve daha tatmin edici alakalar kurmalarını sağlayacak şuurlu değişiklikler yapabilirler.
MTT’deki niyet ve hislerin kalıplarını tanımlama süreci, terapist ve SKB olan birey ortasında işbirliği gerektiren bir süreçtir. Terapist, keşif için inançlı ve destekleyici bir ortam sağlar ve bireyi kendi kendini keşfetmeye ve artan öz farkındalığa yönlendirir.
Kendi zihinsel durumlarının davranış üzerindeki tesirini incelemek:
MTT’de terapistler, SKB olan bireylere içsel zihinsel durumlarının gözlemlenebilir davranışları üzerindeki ilişkiyi incelemelerini rehberlik eder. Bu, niyetlerinin, hislerinin ve inançlarının aksiyonlarını ve seçimlerini nasıl etkilediğini yansıtmayı içerir. Kendi zihinsel durumlarının davranış üzerindeki tesirini inceleyerek, bireyler, desenlerinin daha derin bir anlayışını elde edebilir ve kişilerarası fonksiyonlarını uygunlaştırmak için şuurlu değişiklikler yapabilirler.
Örneğin, bir terapist, SKB olan bir bireyin reddedilme ve terk edilme dehşetinin bağlarındaki davranışlarına nasıl tesir ettiğini keşfetmesine yardımcı olabilir. İşbirliğine dayalı ve destekleyici bir süreçle terapist, bireyin bu endişelerin makul durumlar yahut etkileşimlerde nasıl karşılıklara yol açmış olabileceğini düşünmelerini teşvik eder. Terapist, bireyin kaygılı kanılarını ve ağır hislerini, yakınlıktan kaçınmayı yahut diğerlerini itme üzere makul davranış desenlerine bağlamalarına yardımcı olur.
Kendi zihinsel durumlarının davranış üzerindeki tesirini inceleyerek, SKB olan bireyler, aksiyonlarının arkasındaki motivasyonları manaya konusunda içgörü kazanabilirler. Niyetlerinin, hislerinin ve inançlarının kişilerarası etkileşimlerini nasıl şekillendirdiğine dair daha büyük bir farkındalık geliştirebilirler. Bu bilgiyle donatılan bireyler, ziyanlı aksiyonları sorgulayabilir ve kıymetlerine ve gayelerine uygun daha sağlıklı seçimler yapmaya başlayabilirler.
Kendi zihinsel durumlarının davranış üzerindeki tesirini incelemek, MTT’de daima bir süreçtir. Bireylerin kendilerini yansıtma ve müşahede yapma, içsel tecrübelerine ve bu tecrübelerin diğerleriyle etkileşimlerine nasıl yansıdığına dikkat etme pratiği içerir. Bu uygulama, bireylerde daha büyük bir öz farkındalık ve ferdî sorumluluk duygusu geliştirerek, bağlantılarını ve genel yeterliliklerini artırmak için şuurlu değişiklikler yapmalarını sağlar.
Bir anlatı bütünlüğü geliştirme:
MTT’de terapistler, BKB’li bireylere hayat tecrübelerini keşfetme ve bütünleştirme konusunda yardımcı olarak anlatı bütünlüğü geliştirmelerine takviye olur. Bu süreç, kıymetli ömür olaylarını, kalıpları ve temaları belirleyerek bireyin benlik hissine katkıda bulunan ögeleri tanımlamayı içerir. Terapistler bireylere hayat kıssaları üzerine düşünmelerine, geçmiş ve şimdiki tecrübeler ortasında kontaklar kurmalarına ve seyahatlerinde mana ve maksat bulmalarına yardımcı olurlar.
Örneğin, bir terapist, bağlantılarında birden fazla reddedilme ve terk edilme yaşamış olan bir BKB’li biriyle çalışabilir. Terapötik süreçte, terapist bireye bu tecrübelerin benlik duygusu ve bağlantıları üzerindeki tesirini keşfetmesinde yardımcı olur. Bu olayların inançlarını, hislerini ve davranışlarını nasıl şekillendirdiğini incelerler ve birlikte, güçlü tarafları, direnci ve büyümeyi vurgulayan bir anlatı oluştururlar. Daha dengeli bir anlatı oluşturarak, birey hayatında süreklilik ve mana duygusu geliştirerek daha fazla kararlılık ve güzel olma haline ulaşabilir.
Bir anlatı bütünlüğü geliştirme süreci, bireylerin geçmiş tecrübelerini, hislerini ve bağlantılarını dengeli bir kıssaya entegre edebilmelerini sağlar. Bu, kimlik, bedeller ve amaçlarını manaya konusunda yardımcı olarak, daha fazla öz kabul ve ferdî büyümeye yol açar. Ayrıyeten, daha olumlu ve umut dolu bir yaşama bakış açısının gelişimine dayanak olur.
Deneyimleri keşfetmek, irtibatlar kurmak ve manalı bir anlatı oluşturmak, bireylerin daha güçlü bir benlik ve gayeye sahip olmalarını sağlar.
3. Terapist ve Danışan Ortasındaki Terapötik Bağlantı:
MTT’de terapötik bağlantı, terapi sürecinin temel bir bileşeni olarak görülür. Bireylerin SKB içinde zihinselleşmeyi gerçek vakitli etkileşimlerde deneyimlemesi ve uygulaması için eşsiz bir fırsat sunar. Terapist, bireyin kendi kanıları, hisleri ve niyetleri üzerine düşünmesi ve yansıtması için inançlı ve destekleyici bir ortam oluşturur.
Örneğin, bir terapi oturumu sırasında terapist, makul bahisler yahut hisler konuşulduğunda bireyin huzursuzlanıp geri çekildiğini fark edebilir. Terapist, kendi niyetlerini ve hislerini bireyin reaksiyonuna karşılık olarak yansıtabilir ve müşahedelerini açıkça paylaşabilir. “Güven konusuna değindiğimizde, daha önlemli göründüğünüzü fark ettim. Bu yansınızı tetikleyen muhakkak bir şey olabilir mi merak ediyorum” üzere bir şey söyleyebilir.
Bu anlarda yükselen hisler ve zihinselleştirmede zorluklar anlayışlı bir formda keşfedildiğinde, terapötik münasebet öğrenme için bir laboratuvar niteliği kazanır. Terapist ve birey birlikte bu yansıların altında yatan hisleri, tetikleyicileri ve bilişsel süreçleri anlamaya çalışırlar. Bu süreç, bireyin daha fazla öz farkındalık ve içgörü geliştirmesine ve bu durumların davranışları ve öteki beşerlerle etkileşimlerini nasıl etkilediğine dair bir anlayışa sahip olmasına yardımcı olur.
Bu laboratuvar gibisi ortamda terapist, bireyin kendi zihinsel durumlarını tanımasını ve kelamlı olarak söz etmesini, ayrıyeten alternatif bakış açılarını düşünmesini takviyeler. Terapist, bireyin duraklamasını, düşünmesini ve iç tecrübelerini ve yorumlarını keşfetmesini teşvik eder. Bu süreç sayesinde, birey kendi öznel tecrübeleri ile terapötik alakanın gerçekliği ortasında ayrım yapmaya başlayabilir.
Terapötik bağlantı, zihinselleştirme hünerlerinin destekleyici ve yargısız bir ortamda geliştirilip incelenebileceği bir laboratuvar niteliği taşır. Bireyler bu ilgi içinde zihinselleştirme marifetlerini pratik ederek, bu marifetleri günlük etkileşimlerine aktararak kendileri ve başkalarıyla daha sağlıklı ve uyumlu bir alaka kurma mahareti geliştirebilirler.
Transferans ve karşı transferansın incelenmesi:
Terapötik alaka içinde transfer (transference) ve karşı-aktarım (countertransference) dinamiklerini keşfetmek, Mentalizasyon Temelli Terapi’nin (MBT) kritik bir bileşenidir. Transfer, bilinçdışı olarak geçmiş ilgilerden gelen hislerin ve emosyonların terapistle yine yönlendirilmesini söz ederken, karşı-aktarım ise terapistin müşteriye karşı duygusal reaksiyonları ve cevaplarını tabir eder. Bu dinamikleri inceleyerek, sonlu kişilik bozukluğu (SKB) olan bireyler, ilişkisel kalıplarını, temel hislerini ve çözülememiş çatışmalarını manaya konusunda içgörü kazanabilirler.
MTT’de terapist, terapi oturumları sırasında ortaya çıkan transfer ve karşı-aktarım süreçlerini etkin olarak keşfeder ve yansıtır. Terapist, bireyin üzerindeki duygusal reaksiyonlarına ve kanılarına dikkatlice odaklanır ve ortaya çıkabilecek rastgele bir kalıp yahut tema üzerinde durur. Bu dinamikleri farkındalığa getirerek, terapist ve birey, terapötik bağlantı üzerindeki tesirlerini ve bireyin daha geniş ilişkisel etkileşimlerini işbirliği içinde keşfedebilir.
Örneğin, SKB’li bir danışan, terapiste karşı ağır öfke ve güvensizlik hisleri geliştirebilir, bu da geçmiş münasebetlerindeki tecrübelerini yansıtır. Terapist, bu ağır hisleri tanır ve kendi karşı-aktarım reaksiyonlarını, savunmacı hissetme yahut geri çekilme üzere, yansıtır. Açık bağlantı ve keşif yoluyla, terapist bireye, geçmiş tecrübelerinin mevcut algılarını ve yansılarını nasıl etkilediğini ve bu dinamiklerin daha adaptif bir biçimde ele alınabileceğini anlamalarında yardımcı olur.
Aktarım ve karşı-aktarımın keşfi sayesinde, SKB’li bireyler, ilişkisel kalıplarını manaya konusunda içgörü kazanabilir ve hislerini ve reaksiyonlarını daha güzel manaya yeteneği geliştirebilir. Bu süreç, çözülememiş hususların tanımlanması ve işlenmesine imkan sağlayarak, ferdî büyümeyi ve daha inançlı ve sağlıklı bağlanma kalıplarının gelişmesini dayanaklar.
