Birine Güvenebileceğini Bilmenin Yolu, Güvenmektir: İtimada Dayalı Bağlantılar Yaşamak Üzerine
“Güvensiz kalplerimizi karaktersiz insanlara borçluyuz!” der Charles Bukowski.
Ne gariptir… İnsan güvenmemeyi en çok güvendiğinden öğrenir. Nazan Bekiroğlu, “Ne vakit ki birine güvendik; kolumuz, kanadımız, gönlümüz kırıldı.” diye aktarır. Hiç dağ üzere ardımda dedikleriniz sizi sırtınızdan bıçakladı mı? O bıçağı sırtından çıkarırsın da yarası düzgünleşir lakin geçmeyen yara izi ihanetin anısını yaşatır. Sahi inanç tek kullanımlık mıdır? Bir vakitler dost bildiğini silmek kolay değildir elbette. Dost kazığı yiyen kişi dost bildiğinin yasını tuttu mu bir sefer gözleri öbür bakar artık. İnanç duygusu bir defa kaybedildi mi sonrası daima belirsizliğin kuşkulu karanlığıdır. Mağarana çekilirsin her gördüğün beğenilen yara izinin anısı gelir bulur seni. Kuşku içini kemiren kurt üzere nereye baksan çıkar karşına “buradayım” der. W. Shakespeare de tanımlamıştır bu durumu: “Güven ruh üzeredir, terk ettiği vücuda asla geri dönmez.” sözleriyle.
Sizce inanç nedir?
Güvenin tarifi herkes için farklıdır. İtimadı düşündüğünüzde geçmiş gözünüzün önünden bir sinema şeridi üzere geçiverir. Derin bir iç çekersiniz, “Nerden başlasam?” dersiniz vakit kazanmak için, biraz susar düşünürsünüz, sonra da ya birkaç kelam söylersiniz ya da bu soru çok sıkıntı diye geçiştirirsiniz. Bunu Eckhart Tolle‘ye sorarsak da ‘Güven ‘O bunu yapmaz.’ demek değildir. İtimat ‘O bunu yaptıysa bir bildiği vardır.’ diyebilmektir.’ diye karşılık verir. Şayet bana soracak olursanız da hayal kırıklığına uğramama beklentisi, derim.
“Bu hayatta babana bile güvenmeyeceksin.”
“Birine güvenebileceğini anlamanın en yeterli yolu, ona güvenmektir.” diyor Ernest Hemingway fakat bizler ihanetin anısını unutmaz, karşımızdaki beşere damdan düşer üzere güvenmeyiz. Evvel bir kıymetlendirme süzgecinden geçiririz kişiyi. Hasebiyle itimat problemine karşı gösterdiğimiz duruşumuz da yaşadığımız hayat tecrübeleriyle ortaya çıkar. Yıldız Tokmak “Güvenmekten daha berbatı var, güvensizlik…” diye aktarır. Güvensizlik duygusu size daima olarak beni aldatacak, bana ziyan verecek, beni istismar edecek, ardımdan iş çevirecek, asıl niyeti beni kullanmak, palavra söyleyip kandıracak biçiminde durduramadığınız kelamlar fısıldar, zihniniz bir türlü susmaz. Bunu yalnızca kendinize yönelik kasıtlı olarak yapıldığını düşünür ve “Nedense daima bu stil şeyler benim başıma geliyor, oburlarının başına hiç gelmiyor.” şeklinde bir inanca sahip olursunuz.
Dış dünyaya karşı güvensizlik yaşayan insanların tahminen de tutarsız, istismarcı, ziyan veren, manipülatif, küçük düşürücü, kandıran, berbata kullanan bakım verenleri vardır. Tıpkı vakitte çocukluğunda, bakım vereninin isteklerini yapmadığında sert biçimde cezalandırılmış ya da misillemeye uğramış olabilir. Bakım vereninin müdafaasına ve şefkatine gereksinim duyduğunda bunlardan yoksun kalmış ve zayıflığından yararlanan, kendisine palavra söyleyen, kendisiyle alay eden bu hayattaki birinci karşılaştığı insan olan bakım vereni nedeniyle temel inanç hissini oluşturamamış ve reddedilme tasası yaşamış olabilir. Kişi bu hayatta bakım verenlerine bile güvenemezken başkalarına nasıl güvensin? Bunun yanında yaşadığı olumsuz hayat tecrübelerinden sonra dünyanın güvenilmez bir yer olduğuna dair inancı o kadar güçlenir ki kendisini bir türlü inançta hissedemez, dünya cehennemi olur.
Güven konusunda sorun yaşıyorsanız öteki bireylerle de yakınlık kurmakta kaygılanıyor olabilirsiniz. Bu telaş hem karşınızdaki beşere karşı ağır bir güvensizlik yaşamanıza ve bunun sonucunda yaşadığınız topluma aidiyet hissedememenize yol açabilir.
Bir düşünün, siz bağlantılarınızda zayıf gördüğünüz yanlarınızı karşısındaki beşerden saklama uğraşında misiniz?
Size nazaran zayıf yanlarınızı bağlantı kurduğunuz insanın öğrenmesi durumunda, bunların kendinize karşı kullanılacağına ve öbür insanların sizin acılarınızdan zevk alacağına dair bir inanç taşıyor musunuz?
Doğru beşerlerle ilgiler kursanız bile yaşadığınız güvensizlik duygusu, ziyan görmeyi hak ettiğinize yönelik fikirlerinizden ötürü kendinizi kullandırmanıza neden olabilir. Bu nedenle şiddet uygulayan, alkol aldığında kendini kaybeden, küçümseyici, sık sık palavra söyleyen, kuşku uyandıracak davranışları olan, tutarsız insanlara karşı ilgi duyabilir ve sadistik yapıdaki insanların kendinize ziyan vermesine müsaade edebilirsiniz. Ya da bazen siz münasebete çelme takan, tuzak kuran ve istismarcı tarafı haline gelir ve âlâ giden münasebetinizi sabote edebilirsiniz.
Diğer insanların size ziyan verme ihtimalini göz önünde bulundurarak bu durumun tasasını yaşamamak ve muhtemel bir durumla başa çıkabilmek için birinci darbeyi beklemek yerine, siz partnerinize yahut etrafınızdaki insanlara karşı birinci saldırıyı yapabilirsiniz. Bu da aslında sizin kendinizi müdafaaya yönelik aldığınız bir tedbir olabilir.
Tüm bu süreçlerin içinde sıkışıp kalmak sıkıntı olandır. Günden güne artar, şiddetlenir güvensizliğin zorluğu. Toplumsal ve romantik bağlara, iş ve akademik hayata tesirleri yansır. İtimada dayalı alakalar yaşayabilmek ise huzurlu olandır. Ne olursa olsun kendini inançta hisseder kişi.
Peki bunu nasıl başaracağız?
Güvene dayalı alakalar yaşayabilmenin yolu, güvenmekten geçer. Güvenmeyi denedikçe sağlam insanların varlığına dair deliller toplamaya başlarız. Böylelikle daha gerçekçi olan ‘güvenilir beşerler da vardır, güvenilmez beşerler da vardır’ bakış açısına seyahatimiz başlar. Bu bakış açısı ise sağlam ve güvenilmez insanların ayırt edilmesini sağlar. Böylelikle vakitle muteber insanların sayısı artmaya başlar. Bu sayı arttıkça itimadımız, itimadımız arttıkça emniyetli insan sayısı artar. Bu nedenle gelin deneyelim. Tam teslimiyetle, ziyan görebileceğimiz ortamları yaratarak, kendimizi berbata kullandırarak değil. Sakin ve yavaşça, kesim modül, adım adım gidelim. Gitgide gözlemleyelim. Gözlemlerimizle biraz daha gidelim. Güvenebildikçe güveneceğiniz kişi ve ilgilerin varlığını gözlemleyebileceksiniz.
‘Bazılarımız şiirlere, müziklere, sinemalara, kitaplara tutunuyor. Sanırım artık insan tutunamıyor insana…’ Oğuz Atay
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar külliyen muharrirlerinin özgün fikirleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio
