Bilimin Hudutlarını Zorlayacak Proje: İzlanda Neden Magmaya Yanlışsız Tünel Açıyor?
Yerin derinliklerindeki magma, yeryüzünün en az keşfedilmiş alanlarından biri. İzlanda’daki bilim insanları ise bu gizemli bölgeye ulaşarak gücün hudutlarını zorlamak istiyor.
Bu amaç doğrultusunda Krafla Magma Testbed (KMT), dünya üzerindeki birinci magma odası araştırma merkezini kurmayı planlıyor.
Aslında her şey kazayla başladı desek yanılmış olmayız.
2009 yılında Kuzey İzlanda’daki Krafla yakınlarında, yerin 4,02 km altında potansiyel magma odası keşfedildi.
Bilim insanları bölgeye sondaj yapmaya başladılar. Lakin yaklaşık 1,60 km indiklerinde, sondaj ekipmanları sıkıştı ve geri çıktığında volkanik cam kesimleri taşıyordu. İşte o an, magma odasına rastladıklarını fark ettiler.
Yapılan birkaç ölçümden sonra sondaj kuyusu çok ısındı ve operasyon durduruldu. Soğutmak için kuyunun içine soğuk su döküldü lakin içinden siyah dumanlar çıkararak ekipmanların ziyan görmesine neden oldu.
15 yıl sonra KMT, bu odaya tekrar sondaj yapmayı planlıyor lakin geçen seferkine göre daha hazırlıklılar.
Krafla, bu tıp deney için kusursuz yer.
Magma eski ve ağır olduğundan, patlaması ya da kuyudan dışarı akma riski düşük. Lakin standart sondaj ekipmanları, bu şartlarda hayatta kalamaz.
Çözüm ise hayli kolay: magmayı katılaştırmak. Grup, sondaj ucunun önündeki magmayı dondurarak camımsı bir kaya oluşturmayı planlıyor. Bu sayede ekipman yerleştirildikten sonra çökecek ve magma odasının iç sıcaklığını birinci kere ölçebilecekler.
Başarılı olursa KMT, volkanik faaliyetler hakkında yeni bilgiler sunabilir.
Volkanlar hakkında bildiklerimizin birçok yüzey müşahedelerine dayanıyor. Lakin magma, lav hâline geldiğinde yüzeye çıkarken gazların birçoklarını kaybeder. Bu yüzden patlamadan evvelki magma bileşimi hakkında çok az şey biliyoruz.
Doğrudan magma örneklemesi, magmanın bileşimi hakkında önemli bilgiler sağlayabilir ve bu da yer altındaki yolunu izlememize yardımcı olabilir. Donmuş magma camı, pahalı magmatik gazları içeren baloncuklar da barındırabilir.
KMT, magmaya sondaj yaparak jeotermal enerjiyi daha verimli hâle getirmeyi umuyor.
Magma, etrafındaki kayaların bileşimini değiştirerek güç toplama sürecini daha verimli kılabilir. Proje hem volkanik faaliyetlerin anlaşılmasında hem de güç üretiminde büyük adım olabilir.
KMT’nin amacı, 2026’da magma odasına birinci sondajı yapmak. Fakat bu büyük maksat için yaklaşık 100 milyon dolar gerekiyor.
İlginizi çekebilecek öteki içeriklerimiz:
