Beynin, her bir anı için üç kopya yarattığı tespit edildi
Tıpkı yedekli bilgisayar sistemleri üzere, insan beyninin tek bir anıyı depolamak için üç farklı nöron seti kullandığı ortaya kondu. Basel Üniversitesi’nin Biozentrum’undaki araştırmacılar, farelerin beyinlerini görüntüleyerek yeni bir anı oluştuğunda nelerin gerçekleştiğini izlediler. Hafıza için üç farklı nöron seti harekete geçiyor
Araştırmaclılar, kemirgen beyinlerinin anıyı kaydetmek için üç farklı nöron setini harekete geçirdiğini tespit etti. Birincisi erken doğan nöronlar olarak bilinir ve bir fetüs büyürken en erken gelişen nöronlardır. Spektrumun başka ucunda embriyonik gelişimin geç devirlerinde ortaya çıkan geç doğan nöronlar bulunur. Bunların ortasında rahimdeki büyümenin ortasında oluşan nöronlar bulunur.
Görüntüleme çalışması, yeni anıların erken doğan nöronlarda depolandığı durumlarda, başlangıçta hatırlanmasının sıkıntı olduğunu, fakat vakit geçtikçe güçlendiğini ortaya koydu.
Öte yandan, geç doğan nöronlarda depolanan hafızanın kopyası başlangıçta çok güçlü olduğu, lakin vakitle beyin tarafından erişilemez hale gelene kadar zayıfladığı tespit edildi. Orta evrede ise bellek kopyası, öteki nöronal kümelerin rastgele birine kıyasla daha yüksek bir stabilite gösterdi.
Bir farenin hipokampüsünün bu kesiti, bir hafızanın uzun periyodik bir kopyasını oluşturmaktan sorumlu olan erken doğan nöronları macenta renginde gösteriyor. Biozentrum’daki araştırma grubunun başkanı Flavio Donato, beyinde hafıza oluşumuyla ilgili şunları söylüyor: “Beynin hafızayla ilgili karşılaştığı zorluk hayli etkileyici. Bir yandan, içinde yaşadığımız dünyayı anlamamıza yardımcı olmak için geçmişte ne olduğunu hatırlamalı. Başka yandan, etrafımızda meydana gelen değişikliklere ahenk sağlamalı ve bu yüzden anılarımız da geleceğimiz için uygun seçimler yapmamıza yardımcı olacak biçimde değişmeli.”
“Hafızayı değiştirmek mümkün”
Araştırmacılar, çalışmalarının travmatik bir olaydan ziyan görmüş şahısların tedavisinde tesirleri olabileceğini düşünüyorlar. Zira araştırmalarının, beyindeki anıların nasıl değiştirilebileceğini gösterdiğini söylüyorlar. Örneğin, bir hafıza taze ise, yani geç doğan nöronlar etkinleştirilmişse, bu hafıza orta ve erken doğan nöronlara depolanmak üzere aktarılmadan evvel hala değiştirilebilir. Fakat geç doğan nöronlar bir kere etkinleştirildiğinde ve hafıza orada depolandığında, değiştirilmesi giderek zorlaşır. Temelde, bir hafıza ne kadar uzun müddet beyinde depolanmışsa, onu değiştirmek o kadar güç olur.
Çalışmanın birinci muharriri Vilde Kveim, “Anıların beyinde ne kadar dinamik bir formda depolandığı, beynin muazzam bellek kapasitesinin temelini oluşturan esnekliğinin kanıtıdır” diyor.
Kveim ve grubu tarafından yürütülen çalışmayla bu esnekliğin anlaşılması, bilim insanlarının bir gün insanların sonsuza dek kaybettiklerini düşündükleri anılara nasıl erişebileceklerini yahut günlük hayatı patolojik bir biçimde etkileyen acı verici anıları nasıl susturabileceklerini anlamalarına yardımcı olabilir.
