Bebekler Evvelce Anne Sütü Olmadığında Nasıl Besleniyordu? Birinci Bebek Maması Ne Vakit ve Neyden Yapıldı?
Bebek maması kavramı -günümüzdeki hâli ile- çok da eski değil. Raflarda yerini almadan evvel bebekler daha farklı formüllerle besleniyorlardı.
Şimdiki hâlimize tahminen de “Şükür!” diyeceğimiz tarihî bir olaya giriş yapıyoruz.
Bebek maması icat edilmeden evvel bebeklerin beslenmesi konusunda en yaygın sistem anne sütüydü.
Anne sütü, bebeklerin sağlıklı bir formda büyümesi için en ülkü besin olarak kabul ediliyordu ve hala de bu görüş geçerliliğini koruyor.
Ancak anne sütü her vakit erişilebilir değildi. Anneler çeşitli sebeplerden ötürü süt veremediğinde, toplumlar alternatif besleme yollarına başvuruyorlardı.
Tarih boyunca en yaygın formüllerden biri sütannelik sistemiydi.
Bildiğiniz üzere sütannelikte, sütü bol olan bir bayan, kendi bebeği dışında öbür bebekleri de emziriyor. Evvelden de bilhassa soylu aileler, sütanneler tutarak bebeklerinin beslenmesini sağlardı.
Sütannelik aslında bebek maması bulunmadan evvel annelerin en çok başvurduğu tahlillerden biriydi.
Anne sütüne hiçbir formda ulaşamayanlar ne yapıyordu?
Eskiden bebeklere hayvan sütü de veriliyordu. Yaşanılan bölgedeki mevcut hayvan çeşidine nazaran bebekler keçi, eşek, deve, domuz, at yahut koyun sütüyle de besleniyordu. O vakitler da en evrensel süt tekrar inek sütüydü.
Birçok kültürde, önceden çiğnenmiş yiyecekler de bebeklerin beslenme tekniklerinden biriydi. Aslında bakıcı tarafından ağızda parçalanan besin ile bebeğin sindirim sürecine dayanak olunuyordu.
Su, bal ve un üzere gereçlerden yapılan lapa ve püreler ise bir öbür doyurma tekniğiydi. Orta Çağ Avrupa’sında ve Osmanlı’da yaygın olan bu çeşit besinler, bebeklerin muhtaçlıklarını karşılamak için kâfi görülürdü.
Ancak bu karışımların besin kıymeti çoklukla yetersizdi ve bebeklerin gelişimi üzerinde olumsuz tesirler bırakabiliyordu.
Bebek mamasının ortaya çıkışı, büyük ölçüde Sanayi İhtilali’nin bir sonucu olarak karşımıza çıkıyor.
19. yüzyılın ortalarına kadar, bebeklerin beslenmesi büsbütün doğal prosedürlere dayanıyordu. Lakin Sanayi İhtilali ile çağdaş tıbbın ve beslenme biliminin gelişmesi, bebek beslenmesinde de esaslı değişiklikler getirdi.
İlk ticari bebek maması 1865’te Kimyagar Justus von Liebig tarafından ortaya çıkarıldı. Evvel sıvı formda, sonra toz formda bebek maması geliştirdi ve patentini aldı.
Formülünde inek sütü, buğday, malt unu ve potasyum bikarbonat vardı. Bu da birçok kişi tarafından mükemmel bebek maması olarak kabul gördü.
Devamı da geldi.
Kapalı kaplarda besinleri sterilize etmek için geliştirilen tekniği, buharlaştırılmış süt izledi. Buna da şeker eklendi üzere birçok gelişimden sonra 1883’e gelindiğinde 27 adet patentli bebek markası vardı.
Liebig’in bebek maması bilhassa annelerin iş gücüne iştirakin artmasıyla daha da tanınan hâle geldi. Bebek mamaları, annelerin bebeklerine sağlıklı bir besin sunmalarını kolaylaştırdı ve vakitle daha da geliştirilerek bugün bildiğimiz çağdaş formuna ulaştı.
Günümüz bebek mamaları
Günümüzde bebek mamaları, bilimsel araştırmalar ve ileri teknoloji kullanılarak geliştirilmiş, bebeklerin gereksinim duyduğu tüm besin ögelerini içerecek formda formüle ediliyor.
Bebek mamalarının içerikleri, bebeklerin yaşına ve gelişim basamağına nazaran özelleştirilmiş olup annelerin emzirme sürecine ek olarak ya da anne sütü yetersiz kaldığında bir alternatif olarak kullanılması için üretiliyor.
Son yıllarda, ebeveynlerin artan şuur seviyesi ile organik ve özel formüller de ilgi görür oldu. Laktozsuz mamalar, alerjik bebekler için özel karışımlar, prebiyotik ve probiyotik içerikli mamalar, günümüz bebek maması pazarında sıkça karşılaşılan eserler ortasında.
Bebek maması tarihine bakınca aslında yalnızca teknolojinin gelişimini değil anne ve babalığın evrimini de görüyoruz.
Bunları da incelemek isteyebilirsiniz:
