Altın kemer alamasalar da isimleri güreş tarihine altın harflerle yazıldı
Yağlı güreş tarihinin isimleri silinmez efsanelerinin isimleri, altın kemeri takamasalar da yıllardır lisandan lisana dolaşıyor.
Tarihi Kırkpınar Yağlı Güreşleri’nin yenilmez isimleri “Rakipsiz” Kel Aliço, “Cihan Pehlivanı” Koca Yusuf, “Sultanın Aslanı” Adalı Halil, “Yenilmez” Kurtdereli, vakte da yenilmeyen başpehlivanlar olarak tarihe isimlerini yazdırdı.
663. Tarihi Kırkpınar Yağlı Güreşleri, 4 Temmuz Perşembe günü ön eleme karşılaşmalarıyla Sarayiçi Er Meydanı’nda başlayacak. Bu yıl lig tarzı nedeniyle birtakım pehlivanlar er meydanına erken çıkacak.
Geleneği cuma namazı sonrasında başlatılması olarak bilinse de son periyotta pehlivan sayısının fazlalığı nedeniyle Kırkpınar’daki sayıyı azaltmak amacıyla lig yordamına dönüldü.
Bu nedenle 28 başpehlivan cumartesi günü 40 başpehlivanın ortasına yer almak için perşembe günü kol bağlayacak. 7 Temmuz Pazar günü başpehlivanın seçileceği güreşlere kadar organuizasyon devam edecek.
– Efsane isimlere saygı
Kimi vakit cazgırın manisinde lisana gelen, kimi vakit bir pehlivanın duasıyla anılan “rakipsiz” Kel Aliço, “cihan pehlivanı” Koca Yusuf, “Sultanın Aslanı” Adalı Halil, “yenilmez” Kurtdereli, Kırkpınar’da ölümsüzleşen efsanelerden.
Edirne Belediyesinin 1960 yılında başlattığı altın kemer uygulamasına yetişemeseler de efsaneleri her yıl büyüyerek süren babayiğitler, idol olarak her pehlivanın gönlünde yatıyor.
Her biri farklı bir özelliğiyle ve hakkıyla aldığı namı salmaya devam eden, Kırkpınar’ın yanı sıra dünyadaki güreşleriyle efsaneleşmiş isimler şöyle:
– Kel Aliço
1844 yılında Plevne’de doğdu. Deliorman bölgesinin sert havasıyla güçlenen Kel Aliço, Kırkpınar’daki tesiriyle sarayın dikkatini çekti.
Sultan Abdülaziz’in pehlivanı Kavasoğlu İbrahim’e âlâ bir rakip bulunması gayesiyle başlatılan çalışmayla saraya gitti ve mahareti sayesinde saray başpehlivanı oldu. Kel Aliço, padişah Abdülaziz ile de güreşti.
Kırkpınar’da başpehlivanlığı 27 sefer üst üste kimseye kaptırmayan ve “Ustaların ustası” namıyla bilinen Kel Aliço, Kırkpınar’da fenomen olan efsanelerin en ünlüsüdür. İnatçılığı ve acımasızlığıyla bir namı da “gaddar” olan Kel Aliço, el ense ve tırpan ustasıdır.
Çırağı Koca Yusuf’un meydan okumasıyla son meydana çıkışında Kel Aliço’nun yaşı 70, çırağı Koca Yusuf’un yaşı ise 45’ti. Yaşına karşın uzun müddet güreş tuttuğu çırağını yendi. Koca Yusuf’un elini öpmesi ile güreşte jübilesini o gün yaptı.
Saçının azlığından ötürü “kel”, güreşteki sertliğinden “gaddar” olarak anılan efsane güreşçi, 75 yaşında daha sonra ismi verilecek İpsala’nın Kel Aliço Pehlivan köyünde vefat etti.
– Koca Yusuf
Şumnu kentinde 1857 yılında doğdu. Atadan güreşçi Yusuf pehlivan, Dursun pehlivan ve Kel İsmail’den birinci güreş eğitimini aldı.
Kırkpınar’ın rekoru kırılamayan başpehlivanlarından Kel Aliço ile güreşinde berabere kaldı. Kırkpınar’a birinci kere 1882 yılında katıldı.
Namı arttıkça hem Fransa hem de ABD’de güreşlere davet edildi. Orada da meydanı rakiplerine dar eden Koca Yusuf, 1898’de ABD’deki bir güreşten dönerken bindiği geminin Sable Adası’nda batması sonucu ömrünü yitirdi.
“Türk üzere güçlü” kelamı Koca Yusuf’un güreşlerini seyreden Fransızların tabirleri ortasına girdi.
– Adalı Halil
Adaiçi köyünde 1866 yılında doğan Adalı Halil, harman yerinde akranlarını yenerek başladığı güreşte evvel köy düğün meydanlarında, daha sonra da Kırkpınar meydanında uzunluk gösterdi.
Kel Aliço’yla 5 buçuk saat yaptığı güreş, kendisine Aliço’nun çırağı olması noktasında muvaffakiyetin kapısını araladı. Kel Aliço’dan öğrendiği taktiklerle hem yurt içi hem yurt dışında meydanı rakiplerine dar etti, 18 sefer Kırkpınar başpehlivanı oldu.
“Sultanın Aslanı” ve “Edirne Aslanı” olarak anılan Adalı Halil, Koca Yusuf’un estirdiği deniz çok namı devam ettirdi. Paris ve Viyana’daki tanınmış güreşlerinin yanı sıra, Şikago’da rakibinin kemiğini kırmasıyla daha da ünlendi.
Güreşi bırakması sonrası Edirne Tütün Yönetimi’nde müstahdemlik yapan Adalı Halil, 1927’de vefat etti.
– Kurtdereli Mehmet
Kurtdereli Mehmet, Osmanlı topraklarından olan şimdilerde Bulgaristan hudutları içindeki Tırnova’da 1872 yılında doğdu.
Adalı Halil ve Kara Osman’ı 1899 Kırkpına Güreşleri’nde yenerek başpehlivan oldu. Avrupa’da güreşen Kurtdereli Mehmet, dünya şampiyonu oldu.
Sultan 2. Abdülhamit ve Sultan Mehmet Reşat’ın madalya ile ödüllendirdiği Kurtdereli, 1911 yılında Taksim Talimhane Güreşleri’nde rahatsızlıklarına karşın İngiliz, Hollanda ve Macar güreşçileri yenerek “Cihan Şampiyonu” unvanını kazandı. Son güreşlerini bu yılda yapan Kurtdereli, kispetini Kabe’ye bir pehlivan aracılığıyla yollayıp, er meydanlarından çekildi.
Güreşten sonra başhakemlik yapan Kurtdereli’nin Anadolu Ajansı’na verdiği mülakatta, “Güreşirken bütün Türk milletini ardımda hisseder ve onun gururunu korumak için her şeyi yapardım. Güya bütün Türk milletinin kuvvetinin gerimden dayandığını hissederdim.” kelamını okuyan Büyük Başkan Mustafa Kemal, Kurtdereli’ye yazdığı övgü dolu mektup ile 1000 lira para mükafatı bulunan zarfı kendisine Salih Bozok ve Kılıç Ali vasıtasıyla gönderir.
Kurtdereli, Atatürk’ün mektubunu gözyaşlarıyla okur.
Tanınmış bu pehlivanların dışında iri cüssesiyle anılan Filiz Nurullah, Hergeleci İbrahim, Çolak Mümin Molla, Er Sultan, Filibeli Kara Ahmet, Hançoğlu İbrahim, İpçi Hüseyin, Kara Ahmet, Katrancı Mehmet, Kavasoğlu İbrahim, Kazıkçı Kara Bekir, Nakkaşlı Eyüp, Şamdancıbaşı Kara İbo da hala hem taktikleri hem de kişilikleriyle güreş topluluğunda konuşulan isimler ortasında yer alıyor.
