Alışveriş Mağazalarının Kasada Ödeme Yaparken Numaramızı İstemesi Yasal mı, Vermesek Ne Olur? (Bir Bilene Sorduk!)
Her geçen gün alışveriş alışkanlıklarımızı değiştirecek yeniliklerle karşılaşıyoruz. Bunlardan en çok karşılaştığımız olansa ödeme esnasında telefon numaramızın talep edilmesi.
Bazen fatura için, bazense indirimlerden yararlanmak için gerektiği söylenilen telefon numaralarımızı paylaşmadığımız takdirde neler olabilir? Bu türlü bir hakkımız var mı? Pekala bu durumda mağazanın bizlere satış yapmayı reddetmesi üzere bir durum kelam konusu olabilir mi?
Öncelikle son yıllarda çokça konuşulan şahsî bilgiler konusuna biraz daha yakından bakmak gerek.
Kişisel Verileri Koruma Kurumu, ferdî dataları “kimliği belli ya da belirlenebilir gerçek bireye ait her türlü bilgi” olarak tanımlıyor.
Bu doğrultuda, isim, soy isim, cinsiyet, doğum tarihi, doğum yeri, uygar durum, telefon numarası ve e-posta adresi üzere irtibat bilgileri, kimlik numarası, finansal bilgiler, kredi notu, mesleksel bilgiler, manzara ve ses kayıtları vb. daha birçok öge şahsî bilgi kapsamına giriyor.
Peki KVKK kapsamında yer alan unsurlara nazaran şahsî datalarımız hangi şartlarda işlenebilir?
Ek olarak, ferdî dataların işlenebilmesi için ilgili Kanunun 5. unsurunda yer alan durumlardan en az birinin varlığı gereklidir. Kişisel Verileri Koruma Kurumu bu durumları şu formda söz ediyor;
- İlgili kişinin açık isteğinin varlığı
- Kanunlarda açıkça öngörülmesi
- Fiili imkânsızlık nedeniyle isteğini açıklayamayacak durumda bulunan yahut isteğine tüzel geçerlilik tanınmayan kişinin kendisinin ya da bir oburunun hayatı yahut vücut bütünlüğünün korunması için zarurî olması
- Bir kontratın kurulması yahut ifasıyla doğudan doğruya ilgili olması kaydıyla mukavelenin taraflarına ilişkin şahsî dataların işlenmesinin gerekli olması
- Veri sorumlusunun hukuksal yükümlülüğünü yerine getirebilmesi için zarurî olması
- İlgili kişinin kendisi tarafından alenileştirilmiş olması
- Bir hakkın tesisi, kullanılması yahut korunması için data işlemenin mecburî olması
- İlgili kişinin temek hak ve özgürlüklerine ziyan vermemek kaydıyla, data sorumlusunun yasal menfaatleri için data işlenmesinin zarurî olması
Özetle, data sürece faaliyetlerinin kesinlikle yasal yerlere dayandırılması gerektiği belirtiliyor.
Buna ek olarak, birebir kurumun şahsî dataları sürece konusunda şu sözleri de kullanıyor; “Kişisel data sürece, Kanunda bulunan açık istek dışındaki kaidelerden birine dayanıyorsa, bu durumda ilgili şahıstan açık istek alınmasına gerek bulunmamaktadır. Bilgi sürece faaliyetinin, açık istek dışında bir destekle yürütülmesi mümkün iken açık isteğe dayandırılması, aldatıcı ve hakkın berbata kullanımı niteliğinde olacaktır.”
Başka bir deyişle, açık istek kapsamında bilgilerimizin toplanması için kişisel datalara duyulan muhtaçlığın kanun kapsamında yer alan öbür hususlara dayanmıyor olması gerekir.
Yani isteğimiz olmadığı takdirde bilgilerimizin işlenebilmesi için KVKK kapsamında belirtilen başka maddelerden en az birine dayanıyor olması gerek.
Peki bir alışveriş esnasında telefon numaramız vb. ferdî bilgilerimizi paylaşmak zorunda mıyız?
Özay Hukuk tarafından yayımlanan yazıya nazaran, bu sorunun karşılığı için Borçlar Hukuku’na göz atmakta yarar var.
Borçlar Hukuku’nun 1. hususunda şu sözler yer alıyor; “İki taraf karşılıklı ve birbirine uygun surette isteklerini beyan ettikleri an, mukavele (akit) tamam olur.”
Peki bu ne demek? Basitçe anlatmak gerekirse, bir mukavele karşılıklı irade beyanlarıyla kurulur.
Bu doğrultuda, icap (öneri) ve kabul, mukavelenin temel ögeleri olarak öne çıkıyor.
İcap, makul bir teklifi içerir ve karşı tarafın kabulü ile bağlayıcı hâle gelir. Kabul ise bu teklifi onaylayan irade beyanıdır.
Bu bilgiler ışığında mevzuya ait temelleri öğrendiysek, Avukat Yıldırım Hacıoğlu’nun yorumlarını paylaşalım.
Avukat Yıldırım Hacıoğlu’na “Alışveriş mağazalarının kasada ödeme yaparken numaramızı istemesi yasal mı, vermesek ne olur? Numara vermediğimiz takdirde bize satış yapmayı reddetme üzere bir hakları var mı?” sorusunu yönelttiğimizde, Borçlar Hukuku’nun 1. hususunu işaret ediyor.
Borçlar Hukuku’nun 1. hususu gereğince, bir mukavelenin faal olması için gerekli koşulları paylaşmıştık.
Bu mevzuya, alışveriş bağlamında baktığımızdaysa, bir mağazanın muhakkak bir fiyattan eserlerini bizlere sunması bir icaptır. Bizim kelam konusu meblağı ödemeye razı olarak o eseri satın almak istememizse bir kabuldür.
Bu doğrultuda, mağazanın sunduğu fiyatı kabul ederek ödeme yapmak istememizle, satıcı ile alıcı ortasındaki kontrat katılaşır.
Avukat Yıldırım Hacıoğlu da bu bilgiler ışığında, alışveriş esnasında alıcı ve satıcı taraflar ortasındaki mukavelenin, alıcının telefon numarası üzere kişisel datalarını paylaşmayı reddetmesiyle bozulamayacağını, tersine bu bilginin satışla bir alakası olmadığını ve Ticaret Ve Gümrük Bakanlığı’na şikayet edilebileceğini belirtiyor.
Ek olarak, KVKK kapsamında alınan bir karardaysa şu tabirler yer alıyor; “Alışveriş esnasında ticari elektronik mesaj gönderilmesi suretiyle ferdî dataların işlenmesine ait açık istek alınmasının ilgili şahıslar tarafından alışverişin bir kesimi olarak bu isteğin verilmesinin gerektiği izlenimi oluşacağından açık isteğin özgür irade ile açıklanma ögesini zedeleyebileceği değerlendirilmiş olup, bu kapsamda kelam konusu uygulamanın ilgili şahısları yanlışsız biçimde bilgilendirmek suretiyle ve alışverişin bir kesimi olduğu izlenimi oluşturmayacak formda revize edilmesi, ayrıyeten aydınlatma ve açık istek onay kodunun tıpkı kısa bildiri içerisinde sunulmaması ve yapılan süreçlerin sonucu hakkında Şuraya bilgi verilmesi konusunda data sorumlusunun talimatlandırılmasına karar verilimiştir.”
Umuyoruz ki verdiğimiz bilgiler haklarınızı tanıyarak, daha verimli ve inançlı bir alışveriş tecrübesi yaşamanıza yardımcı olacaktır.
İlginizi çekebilecek öteki içeriklerimiz:
