‘1982 Yerine 2023 Anayasası Sempozyumu’ Kitabı Yayımlandı! Uçum’dan ‘Yamalı Bohçadan Kalma Anayasa’ Yorumu

Konuşmacılar arasında Cumhurbaşkanlığı Hukuk Politikaları Kurulu Başkanvekili Mehmet Uçum, Bağlantı Başkanı Fahrettin Altun, Adalet Bakanı Yılmaz Tunç vardı.

‘Ülkemizin bu gelişimini yeni bir basamağa taşımak için Cumhuriyetimizin 100. yılını taçlandırmak için Türkiye Yüzyılı’nı görkemli bir formda başlatmak için artık gayemiz yeni anayasadır. 1987 yılından beri, yani tam 36 yıldır Türkiye’de yeni ve sivil bir anayasa talebi var. 1987 ila 2017 ortasında 23 değişiklik yapılmasına, 19 değişiklik yürürlüğe girmesine karşın yeni anayasa talebi her vakit ülke gündeminde çeşitli düzeylerde yer aldı. Başlangıçta 177 asıl hususa sahip 1982 Anayasası, şu anda 154 asıl unsur ile caridir. Cari unsurların 96’sı 30 yıl içinde 19 seferde 184 temel konuda değişikliğe uğradı. Buna karşın Türkiye’de yeni anayasa muhtaçlığı ortadan kalkmadı. 

Hem darbe eseri olan hem de bu kadar çok değişikliğe uğrayıp bütün iç tutarlılığını, lisan ve terim ahengini yitirmiş yamalı bohçadan beter bir anayasayla yaşamak cumhuriyetin 100. yılında ülkemize yakışan bir durum değildir. 

Elbette yeni bir anayasa hedeflense de sıfırdan, sil baştan bir kurgu olmayacağı tüm toplumda genel kabul görüyor. Cumhuriyetimizin kurucu lideri Atatürk’ün öngördüğü üniter yapının, adalet ve insan haklarına dayanan demokratik, laik, toplumsal devlet ve hukuk devletinin temel olduğu; resmi lisanın “Türkçe”, bayrağın “Ay Yıldızlı Albayrak”, ulusal marşın “İstiklal Marşı”, başşehrin “Ankara” olduğu bir anayasa milletimizin vazgeçilmezidir.’

‘Yeni anayasada halk iradesinin temel kazanımı olan başkanlık sisteminin ve tüm kuvvetler açısından demokratik meşruiyet prensibinin korunması ve geliştirilmesi de bilhassa 14 ve 28 Mayıs 2023 seçimlerinden sonra halkımızın verdiği bir talimata dönüşmüştür. Açıktır ki, Cumhuriyetimizin unsurları ve demokratik birikimimiz yeni anayasanın düsturu yani en sağlam temeli olacaktır. Bu temel üzerinde yükselecek ve 41 yıl sonra darbe anayasasından büsbütün kurtulmamızı sağlayacak ismiyle, ideolojisiyle, çağımıza uygun içeriğiyle yeni bir anayasadan kelam edebiliriz. Kurumsal yapıların ve seçkinlerin taleplerine ve iradelerine değil halkın talep ve iradelerine nazaran hazırlanan sivil bir anayasa diyebiliriz. Türkiye’nin her ferdinin kendini asli ögesi olarak saydığı kapsayıcı, Türk milleti ve Türk vatandaşlığı yaklaşımının temel olduğu kuşatıcı bir anayasayı söz edebiliriz. Kişinin her türlü hak ve özgürlüklerinin eksiksiz yer aldığı, yeni jenerasyon hak ve özgürlük alanlarının tanımlandığı, hak ve özgürlüklerin temel, sınırlamaların istisna olduğu özgürlükçü bir anayasa vurgusu yapabiliriz. Şahısların maddi ve manevi varlığını müdafaayı ve geliştirmeyi garantiye alan; tabiatın, etrafın, iklimin, denizlerin, kıyıların, ormanların, su kaynaklarının, doğal kaynakların, yeraltı zenginliklerinin korunmasını, gerçek ve kamu faydasına kullanılmasını teminat altına alan; doğal afetlere karşı insanı müdafaa maksadına hizmet edecek hukukî önlemleri içeren hami bir anayasanın ne kadar değerli olduğunun altını çizebiliriz. Herkesin gelir garantisine sahip olması, genel olarak fırsat eşitliği, çalışanlar bakımından adil bir minimum fiyat, fiyatsız sıhhat hakkı, fiyatsız eğitim hakkı, eksiksiz toplumsal güvenlik hakkı, hassas toplumsal kümelere ek takviyeler, farklı toplumsal yardım ve toplumsal hizmet imkânlarının geliştirilmesi, çalışma hakkının eksiksiz gerçekleştirilmesi, toplumda gelir kümeleri ortasındaki farkları üste gerçek azaltacak adil bir gelir dağılımı sistemine geçiş üzere birçok toplumsal adalet yaklaşımına ve yeni toplumsal siyasetlere imkân veren toplumsal bir anayasayı kuvvetle söyleyebiliriz. Elektronik demokrasi, birey inisiyatifli demokratik sisteminin işleyişinin geliştirilmesi için elektronik iştirak hakkı, halkın milletvekilini geri çağırma hakkı, halkın yasa teklifi hakkı, halkın itiraz edici referandum hakkı, halkın Anayasa Mahkemesine müracaat hakkı, yasama sürecine halkın iştirak imkânlarının ve mecralarının çeşitlendirilmesi ve güçlendirilmesi, yargılama süreçlerinde halk iradesinin de tesirli olacağı yapılar ve işlevler üzere kurumlar yoluyla gelişkin demokrasiye imkân veren bir anayasayı işaret edebiliriz. Nihayet bedelli konuklar, devletin maddi ve manevi varlığını müdafaayı ve geliştirmeyi garantiye alan, ülkesel tam bağımsızlığı bütün boyutlarıyla müdafaaya ve güçlendirmeye imkân veren ulusal bir anayasa yaklaşımının temel olması gerektiğini vurgulayabiliriz. 

Her hâkim devlet olumlu hukukunu oluştururken ve uygularken beka temelli bir politik hukuk anlayışıyla hukuk üretimini yapar ve beka anlayışıyla uygular. Gerçekten pek çok Batı devletinin yaptığı da budur. Beka tehdidi oluşturacak ya da beka tehditlerine taban ve güç kazandıracak bir hukuk uygulaması, güya üniversal hukuk ismine olsa bile hâkim bir devlet açısından yasal değildir ve asla kabul edilemez. Bu nedenle yeni anayasa amacında ulusal anayasa yaklaşımı belirleyicidir. Halkın taleplerine dayanarak hazırlanan anayasa taslağının kamuoyu, sivil toplum tartışmasından sonra teklife dönüşmesi ve Türkiye Büyük Millet Meclisinde 400’den fazla oyla kabul edilse bile halkın onayına sunularak yürürlüğe girmesi tekniğini dikkate alan toplum merkezli anayasacılık konusunda milletimiz nezdinde genel mutabakat olduğu gözleniyor. Özetle, halkla başlayıp halkla biten bir üretim süreci demokratik meşruiyet ve şeffaflık açısından en gerçek sistem olarak öne çıkıyor. Türkiye’de anayasalar kabul edildikleri yılın ismiyle anılır; yürürlükteki anayasada bu sebeple “1982 Anayasası” olarak isimlendirilir. Lakin bu türel bir mecburilik değildir. Doktriner ve yargısal bir teamüldür. Bu nedenle Türkiye şayet 2028’e kadar devam edecek, Büyük Millet Meclisinin 28. Dönemi’nde yeni bir anayasaya kavuşursa, yeni anayasanın 2024 ve sonraki bir yasama yılında kabul edilse bile “2023 Anayasası” olarak isimlendirilmesi çok manalı olur. Anayasanın bu halde isimlendirileceği başlangıç metni içinde söz edilebilir. Böylece Türkiye Yüzyılı’nın anayasası, “2023 Anayasası” ismiyle Cumhuriyetin 100. yılı anayasası olarak tarihe geçer. Bu sembolizm, Türkiye Cumhuriyeti’ne bağlılığın, anayasanın içeriğinin yanı sıra ismiyle da işaretlenmesi olarak kabul edilebilir. Maksat “2023 Anayasası”dır. 2023’ten sonra hangi yılda kabul edilirse edilsin Türkiye Yüzyılı’nda kabul edilecek yeni anayasanın ismi “2023 Anayasası” olmalıdır. O nedenle gelin daima birlikte Cumhuriyetin 100. yılını da kapsayan, Türkiye Büyük Millet Meclisinin 28. Yasama Dönemi’nde Türkiye anayasa mutabakatı sağlayalım, “Bu sefer olsun, tam olsun.” diyelim, Türkiye Yüzyılı’nı yeni anayasayla görkemli bir biçimde başlatalım.’

‘Cumhurbaşkanlığı Hukuk Politikaları Kurulu olarak ve kendi adıma teşekkürlerimize gelince; öncelikle harika ağır gündemine karşın vakit ayırıp toplantımıza teşrif ederek, biraz sonra ortamızda bulunacak ve bizleri onurlandıracak, Heyetimizin Lideri Sayın Cumhurbaşkanımıza en derin şükranlarımızı ve hürmetlerimizi sunuyoruz. Panellerimizin idaresini ve bildirimlerini üstlenen bedelli hocalarımıza, dostlarımıza çok teşekkür ediyoruz. Toplantı davetimizi kabul edip burada bizlerle olan tüm bedelli konuklarımıza çok teşekkür ediyoruz. Bu toplantıyı birlikte yaptığımız Türkiye Cumhuriyeti Bağlantı Başkanlığının emeği geçen çalışanlarına, Lider Prof. Dr. Fahrettin Altun’a çok teşekkür ediyoruz. Bir de bu türlü toplantıların öncesinde, yapıldığı sırada ve sonrasında, bütün nüanslarıyla titizlikle uğraşan, ağır emek harcayan o görünmez kahramanlara, başta Mustafa Akış, Aysun, Dilek, Büşra, Çağatay ve Olga olmak üzere isimlerini saymakla bitiremeyeceğimiz tüm katkı verenlere, heyetimizin tüm üyelerine, raportörlerine, çalışanlarına ve bu yerleşkedeki tüm görevlilere sonsuz teşekkürler.

Değerli Konuklar,Tekrar beğenilen geldiniz. Hürmetler sunuyorum. Sağ olun, var olun.’