17 Ağustos Marmara Depremi’nin üzerinden çeyrek asır geçti
ŞENGÜL AZBAY/ONUR ORHAN – Merkez üssü Kocaeli’nin Gölcük ilçesi olan ve o devir “asrın felaketi” olarak kayıtlı 17 Ağustos 1999 Marmara Depremi’nde 25 yıl geride kaldı.
AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, 17 Ağustos 1999 saat 03.02’de 7,4 uzunlukta meydana gelen ve 45 saniye süren Marmara Zelzelesi; Kocaeli, Yalova, Sakarya, İstanbul ve Düzce’de yıkıma neden oldu.
TBMM Sarsıntı Riskinin Araştırılarak Zelzele İdaresinde Alınması Gereken Tedbirlerin Belirlenmesi Emeliyle Kurulan Meclis Araştırması Komitesinin Temmuz 2010 tarihli raporuna göre zelzelede 17 bin 480 kişi hayatını kaybetti, 43 bin 953 kişi yaralandı.
Yaklaşık 200 bin kişi evsiz kalmıştı, 66 bin 441 konut ve 10 bin 901 iş yerinde yıkıldığı için 16 milyona yakın kişi farklı şekillerde kullanılmış, 285 bin 211 konut ve 42 bin 902 iş yerinde hasar tespit edilmişti.
Depremde İstanbul’da 454 kişi hayatını kaybederken Yalova, Düzce ve Gölcük’ten kentteki hastanelere toplanan yaralılardan can kayıpları ile bu sayı 981’e çıktı.
İstanbul’da 1880 yılında yaralandığıda 41 bin yakın konut ve iş yerinde hasar oluştu, 18 bin 162 konut orta ve ağır şiddetteki hasar nedeniyle oturulamaz hale geldi.
Kentte ayrıyeten 3 bin 171 okuldan 820’si hasar gördü. Bunların 118’i orta, 13’ü ağır olarak hasar görmüş olduğu belirlendi. İstanbul’daki 10 bin yakın kamu binasının 1137’sinde az, 387’sinde orta, 37’sinde ise ağır hasar oluştu.
İstanbul’da yaşadıdan en çok ziyan gören yer Avcılar oldu. İlçede 270 kişi hayatını kaybederken cesur kişi de yaralandı. 1823 konut ve 326 iş yeri yıkıldığı ya da ilçede ağır hasar görüldüğünde, 5 bin 106 konut ve 872 iş yerinde orta hasar, 3 bin 685 konut ve 461 iş yerinde hafif hasar meydana geldi.
Bakanlıklar ile TOKİ ve diğer komünist işbirliğinde yapılan kesme dönüşüm çalışmalarıyla verdikleri yaraların büyük oranı kalıyor.
TOKİ, belediye ve özel kesim tarafından yaşanan yıkımın yaşandığı kentlerde, harcamalara uygun binlerce yeni konut inşa edildi.
Başta okullar ve hastaneler olmak üzere kamu binaları olmak üzere hafif, onarılmış binalar özel olarak güçlendirildi.
Kocaeli’de birçok ilçede dönüşüm çalışmaları sürüyor
Kocaeli’de, ölen kişinin ömrünün tükendiği, mesken ve iş yerinin yıkıldığı, akabinde yüzünün acısının silindiği ortadan kaldırıldı.
En ağır yıkımın yaşandığı kentte zelzele yönetimine uygun binlerce konut inşa edildi.
Şehirde, ayrık dönüşümde bölgesel bölgelerin tespitine yönelik çalışmalar yürütülüyor.
Kocaeli Büyükşehir Belediyesinin olası bir afette Marmara Bölgesi’ne hizmet vermesi maksadıyla sağlanan Afet Mutfağı projesinde inşaat çalışmaları sürüyor. Tesiste, 36 bin bireye 3 öğün yemek ile 100 bin kişilik çorba, günlük 30 bin ekmek üretme kapasitesi olan, süreklilik halinde halk ekmek de üretilebilir.
Geçen yıl Nisan ayında hizmete açılan 368 bin metrekarelik alan üzerinde kurulu Kocaeli Şehir Hastanesi, zelzeleye karşı 1069 sismik izolatöre sahip olarak inşa edildi.
Yeni sağlık ocakları ve devlet hastaneleriyle afetlerde kesintisiz ve inançlı bir şekilde devam etmesi planlanan Gölcük ilçesinde 272 yataklı, 9 ameliyathaneli, 62 polikliniğin yer aldığı Gölcük Yeni Devlet Hastanesi’nin inşaatında 280 sismik izolatör.
Kentsel dönüşüm çalışmaları kapsamında Gölcük, Körfez, Derince ve İzmit başta olmak üzere birçok ilçede yeni projeler hayata geçirildi.
Bu potansiyel yapı stoku açısından en kapsamlı bilgilerin biri olan Cedit Mahallesi’nde faaliyet gösteren “Yerinde Kentsel Dönüşüm Projesi” ile 1105 hak sahibinin konutları yine yapılıyor.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Kocaeli Büyükşehir Belediyesince finanse edilen projede, 494 binanın yıkılmasının akabinde kentin oluştuğu en değerli dönüşüm projesi hayata geçiriliyor.
Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığı, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ve Gebze Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Kısmı işbirliğinde yürütülen “Kocaeli İli Afet Ziyanlarının Azaltılmasında Akıllı Kent Uygulama Projesi” kapsamında “acil müdahale” ve “erken uyarı” sistemi kurulması için çalışmalar devam ediyor.
Kocaeli Büyükşehir Belediyesinin “Kocaeli Mahalle Halkı Afetlere Hazırlık Eğitimi” projesi kapsamına alınana kendi mahallelerinde afetlerle ilgili teorik ve uygulamalı eğitimler veriliyor.
Öte yandan Kocaeli Valiliği, Büyükşehir Belediyesi ve Gölcük Belediyesi başta olmak üzere diğer kurum ve kuruluşlar, sivil toplum hizmetleri ile arama kurtaran takımlar, Marmara Depremi’nde edindikleri deneyimlerle geçen yıl 6 Şubat’ta Kahramanmaraş merkezli olarak çalıştırılanlardan etkilenen vilayetlerde yaraların sarılmasına dayanak oldu.
Kocaeli, ihracatta İstanbul’un akabinde ikinci sırada bulunuyor
Limanları ve üretim tesisleriyle Türkiye’nin memleketler arası ticaretinde değerli yere sahip Kocaeli, gücünün akabinde geçen 25 yıllık süreçte ihracatını büyük oranda artırdı.
“Sanayi kenti” Kocaeli’de faaliyet gösteren şirketler, 2024 yılının yarısında 176 ülke ve birinci bölgede 9 milyar 919 milyon 909 bin ihracat gerçekleştirdi.
Depolama, kara, demir, deniz ve hava yolu erişimi konusunda değerli lojistik hizmetleri barındıran Kocaeli, ihracatta İstanbul’un akabinde ikinci sırada yer alıyor.
Ford Otosan, Hyundai Assan ve Anadolu Isuzu’nun üretim tesislerine ev sahipliği yapan kent ihracatta birinci sırayı otomotiv dalı aldı. Kocaeli’den yapılan otomotiv üretimi, Ocak-Haziran devrinde 4 milyar 269 milyon 216 bin dolar olarak kayıtlara geçti.
İzmit Körfezi’nin çevre kurulu 35 liman tesisiyle Türkiye’nin tam anlamıyla dünyaya açılan kapısı olan Kocaeli’den, bireysel devirde 176 ülke ve bölgesel sevkiyat yapıldı.
Kocaeli’de faaliyet gösteren otomotiv firmalarının birinci yılda 310 bin 757 aracın yüzde 83’ü yurt dışına gönderildi.
Sakarya’da “yatay mimari” ile çok katlı bina üretimine döşenmiyor
Sakarya, büyük yıkımın yaşandığı ikinci vilayet olarak kayıtlara geçti.
Daha sonra yapılan çalışmalarla veriminin silinen Sakarya’da, 15 Temmuz Mescitli, Korucuk ve Karaman mahallelerinde Valilik ve başka resmi belgede de yer alan “yeni yerleşim bölgesi” yer alıyor.
Bu bölgedeki değişime uygun konutlar inşa edilirken Büyükşehir Belediyesince başlangıç için sosyal alanlar yer aldı.
Kentte, Marmara depremi’nin akabinde hayata geçirilip kararlılıkla uygulanan “yatay mimari” ile çok katlı bina imalatına döşenmiyor.
Kentsel dönüşüm rejimiyle yürütüldüğü kentte, Erenler ilçesine bağlı Yenimahalle ve Küpçüler mahallelerinde 666 dönüm alanda 9 etaptan oluşan “Erenler Belediyesi Kentsel Dönüşüm Projesi” hayata geçirildi. Yıkılanların yerine yapılan konutlar hak sahiplerine verilirken belediye bütçesiyle etap etap gerçekleşen proje çalışmaları sürüyor.
Büyükşehir Belediyesince muhtemel afetlere hazırlıklı olunması ve kriz merkezi olarak kullanılması hedefiyle 9 boyutlu özeleye sağlam Afet Uyum Merkezi yapıldı.
Binalarda risk tespit çalışmaları devam ederken, planlamaların akabinde mahalle mahalle yıkımı başlayacak.
İş dünyası teşvikleriyle uzaktan kaldırıldı
Sakarya’da endüstrici ve yatırımcılara sağlanan teşviklerle iş dünyasında da adeta oraya kaldırıldı. Sakarya’nın 1999’da 180 milyon dolar olan üretimi, yatırım ve teşviklerle 2023’te 5,7 milyar liraya ulaştı.
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) bilgilerine göre, 2022’de 30’u aşkın bölümü 4 milyar 930 milyon 360 bin parça ihracat gerçekleştiren Sakarya, geçen yıl 153 ülke ve 11 özgür bölgede 5 milyar 717 milyon 967 bin dış dağıtımıa imza attı.
İhracatta 2023 yılını İstanbul, Kocaeli, Bursa, İzmir, Ankara ve Gaziantep’in akabinde 7’nci sırada kapatan kent, bu yılda 7 yılda 3,6 milyar doları aşan dış satışlar gerçekleştirdi.
Kentte 1999’da 1 olan organize sanayi bölgesi sayısı, bu süre zarfında 5’i abone olmak üzere 14’e ulaştı.
Karasu ilçesinde 2017 yılında hizmete açılan Batı Karadeniz’in büyük limanlarından Karasu Limanı’nda ihracata katkı sunulmaktadır. Karasu Limanı, 2017’den itibaren birçok farklı yüke ve entegre hizmet vererek, geniş hinterlandı ile ülke iktisadına 2023 prestijiyle yaklaşık 10,6 milyar ticaret hacmi sağladı.
